باسمه‌تعالی

آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و ابتدایی در آیینة تحول

مقدمه‌:

امروزه توفیق جوامع در زمینه‌های فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی در گرو برخورداری از یک نظام آموزشی پویا و سازنده‌گراست. آموزش و پرورش در طول زمان تحولات زیادی را به خود دیده است و برای  روبه رو شدن با دنیای دائماً‌ در حال تغییر ، گریزی از پذیرش تغییر و تحول،‌البته با رعایت ارزشها و اعتقادات خدشه ناپذیر نداشته است.

مسائل و مشکلاتی که آموزش و پرورش در زمینه‌های مختلف در دوره‌های گوناگون داشته است ، مسئولان ، دست‌اندرکاران و مدیران را به فکر واداشته تا اقدام به ایجاد تغییرات لازم نمایند. این اقدامات با شرایط حاکم بر جامعه و دیدگاههای موجود در آن رابطه داشته و در هر زمانی بعضی از این مسائل بر جسته شده و برنامه‌هایی برای رفع آنها مطمح نظر قرار گرفته است.

اینک که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی حضرت آیه الله العظمی خامنه‌ای در رهنمودهای حکیمانة خود بر ایجاد تغییر و تحول در آموزش و پرورش تأکید فرمودند و آن را برای پیشرفت نظام آموزشی بسیار ضروری دانسته‌اند ،  لازم است تمامی دست‌اندر کاران در هر سطح سازمانی به دنبال تحقق این رهنمود و انتظار باشند.

معاونت آموزش و پرورش عمومی با درک این ضرورت به دنبال بررسی زمینه‌های تغییر و تحول در دورة تحصیلی پیش‌دبستانی و ابتدایی است که به حق از مهمترین ، اثر‌گذار ترین و پایدار‌ترین دوره‌های تحصیلی است ‌ نظر به اینکه هر گونه تغییر و تحول هدفمند در هر نظام اجتماعی مستلزم برنامه‌ریزی و تدوین فرایندهای لازم است ، این معاونت در اولین گام برای شناساسی کاستیها و محدودیتها در سطح مدارس ، بهره‌گیری از نظرات، دیدگاهها ، تجربیات و نوآوری‌های مدیران مدارس در این دورة تحصیلی را در اولویت قرار داده است .لذا ضمن بیان اجمالی از ضرورت ، اهداف ، ابعاد ، گستره ، زمینه‌ها و... امیدوار است مدیران محترم با توجه به تجربیان ارزشمندی که در طول مدیریت بدست آورده اند یا در جریان تجارب موفق سایر مدیران هستند این مجموعه را مطالعه فرموده و با حضور در جلسه‌ای که برای تبادل نظر و بررسی ابعاد موضوع در این معاونت برگزار می‌شود شرکت نمایند.

تغییر و تحول چیست؟

تعداد مفاهیمی که به‌ گونه‌ای بیانگر تغییر و تحول هستند بسیار متعدد می‌باشند. . مفاهیمی چون نوآوری ، اصلاح ، جنبش ، پخش، انتشار و...  . با دقت در این مفاهیم این نتیجه بدست می‌آید که در ادبیات ما ، تغییرات در حوزه اندیشه، فرایند و عمل خیلی از هم تفکیک نشده‌اند و غالباً این مفاهیم  به جای یکدیگر به کار می‌روند. در اینجا مفهوم مورد نظر ما  تحول است و این مفهوم به کمک مفهوم تغییر قابل تعریف است. تحول را مجموعه‌ای از تغییرات می‌دانند که در طول یک دورة نسبتاً طولانی شکل می‌‌گیرد.

براساس این تعریف تحول را می‌توان نتیجة تغییرات مثبت دانست و تحول بصورت عینی و آشکار قابل مشاهده نیست بلکه آنچه بصورت واضح بیانگر تحول می‌باشد، همان تغییرات در مقیاس‌های کوچکتر می‌‌باشند که در طول هم و در جریان زمان تحول را معنی می‌کنند.

بنابراین برای ایجاد هر گونه تحولی باید ابتدا زمینه‌های تغییر در سطح عینی‌تر شناساسی و با ایجاد تغییرات هدفمند و تکاملی به سمت تحول حرکت کرد. ویژگی بارز تغییراتی که به تحول منجر می‌شوند، تغییر در سطح کمی و کیفی می‌باشد که آن پدیده را با پدیدة‌ قبلی کاملاً‌ متمایز می‌نماید. به عنوان مثال بکارگیری رایانه در انجام امور فعالیتها یک تحول اساسی محسوب می‌شود. زیرا در مقایسه با روشهایی که قبل از کاربرد رایانه انجام می‌گرفت کاملاً‌ متمایز است. در اینجا با توجه به هدفی که که بعداً‌ ذکر خواهد شد تحول را تغییر‌ات منظم ،‌مستمر و تکاملی در زمینه‌هایی که مدارس با آنها مواجه هستند می‌دانیم که امید است با ایجاد تغییرات در امور، عناصر و مؤلفه‌های مدرسه‌، زمینة تحول در فرایند تعلیم و تربیت دانش‌‌اموزان ، همان تربیتی که دانش‌آموز  با برخورداری از ارزشهای والای دینی ، مهارتهای اساسی برای زندگی اجتماعی و رقابت در دنیای امروزی را کسب می‌نماید. و به قول رئیس محترم جمهوری به حیات طیبه دست پیدا  می‌کند.

ضرورت و اهمیت تحول در دورة ابتدایی

          معمولاً تحول در هر زمینه‌ای بنا بر به هم خوردن تعادل و شکل‌گیری نیازها و شرایط جدید اتفاق می‌افتد. به همین دلیل ضرورت و اهمیت تحول در زمینه‌های مختلف از امور تقریباً‌ یکسانی ناشی می‌شوند. این امور وعوامل عبارتند از:

1-    تغییرات اجتماعی (جمعیت ، شیوه زندگی ، و...)

2-   پیدایش نظریه‌های جدید ودستیابی به یافته‌های علمی

3-   تکنولوژی‌های نوین

4-   افکار،‌اندیشه و دیدگاهها

5-   امکانات ، ظرفیت‌ها و شرایط

6-   توانمندیها، تخصصها ومهارتهای افراد

و...

در آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و ابتدایی نیز این عوامل در احساس و درک ضرورت تغییر و تحول تأثیر گذار هستد. شرایطی که امروزه برای این دوره حاکم است با شرایط چند سال گذشته متفاوت است. قطعاً توانائی و مهارت افرادی که در این دورة تحصیلی تلاش می‌نمایند به کمک شرکت در دوره‌های آموزشی و کسب تجربه نسبت به گذشته تغییر پیدا کرده و ظرفیت بیشتری را برای مداخله و مشارکت در بهبود فرایند‌های آموزشی ، اجرایی و مدیریتی بدست آورده‌اند. بنابراین موارد ذیل که تحول در این دوره را ضروری می‌‌نمایند می‌‌توان ذکر کرد:

-         یافته‌های علمی در زمینة روان‌شناسی یادگیری و نظریه‌‌های آموزشی

-         نیازهای جدید دانش‌‌آموزان با توجه به پر بار بودن تجارب آنها در جامعه و خانواده

-         تغییر در رویکرد‌های مدیریت جامعه و گرایش به سمت مدیریتهای محلی – منطقه‌ای

-         ظهور رقبای جدید ، ماهواره ، اینترنت و.... برای جذب دانش‌‌اموزان

-         پیچیده‌تر شدن زندگی اجتماعی و لزوم کسب مهارتهای لازم

-         محدودیت منابع مالی و اولویت‌های متعدد آموزشی – پرورشی

-         موانع و محدودیتهای موجود بر سر راه ارائه آموزش با کیفیت

چک لیست خود ارزشیابی معلم از ارتباطات انسانی

بهینه سازی ارتباطات انسان ، از عناصر بنیادی تعامل اجتماعی شایسته به حساب می آید. چنین عنصری ، حساسیت بیش تر خود را در کار معلمی نشان می دهد. بدین سبب نبود مهارت ارتباط برقرار کردن ، همه جوانب فرایند یاددهی و یادگیری را مخدوش می سازد. به منظور توجه دادن معلمان به عنصر ارتباط انسانی و کوشش برای تقویت ارتباط مطلوب با فراگیران ، چک لیست زیر ارائه می شود :

در کلاس

ادامه مطلب...

ارزشیابی و 97 نکته مهم

" ارزشیابی " یکی از ارکان مهم آموزش و پرورش و بخش جدایی ناپذیر آن است، آموزش و پرورش فرایندی متشکل و به هم پیوسته است که تمام اجزای آن به گونه ای سازمان یافته برای رسیدن به هدفی معین فعالیت می کنند.
در پایان هر یک از برنامه های آموزشی ، معلمان علاقه مندند میزان تغییرات حاصله در رفتار دانش آموزان را بررسی کنند تا معلوم شود ، چه اندازه به هدف های مورد نظر نزدیک شده اند. این عمل را اصطلاحاً ارزشیابی یا امتحانمی  گویند که در نگارش های نوین بر خلاف گذشته دارای هدف های مهم تر و گسترده تری می باشد.

اینک ، ارزشیابی و 97 نکته مهم درباره آن :

ارزشیابی و 97 نکته مهم

1. ارزشیابی ، یکی از ارکان هر برنامه آموزشی است.
2. ارزشیابی ، به طور اخص ناظر اندازه گیری کیفیت ، کمیت و نوع تغییرات حاصل شده در رفتار دانش آموزان است.
3. ارزشیابی ، آگاهی از میزان کارآیی و کار آمدی عوامل مؤثر در آموزش و پرورش است.
4. ارزشیابی ، تنها به امتحانات پایانی محدود نمی شود.
5. ارزشیابی وسیله ای کار آمد و بی بدیل است برای هدایت مستمر یادگیری دانش آموزان.
6. ارزشیابی برای برنامه ریزی ، تدریس و تصمیم گیری ، امری ضروری و پایه ای است.
7. ارزشیابی مطلوب ، مستقیماً در بهبود یادگیری دانش آموزان مؤثر است.
8. دانش آموزان نیز از طریق ارزشیابی به نقاط ضعف و قوت خود پی می برند.
9. ارزشیابی مستمر ، باعث مرور و بازتولید مطالب آموخته شده توسط دانش آموزان می شود.
10. ارزشیابی مستمر ، نظارت گام به گام بر تحقق هدف های رفتاری است.
11. معلم از طریق ارزشیابی، روش تدریس و طرح درس خود را ارزیابی می کند.
12. امتحان وسیله ای است مناسب برای تفهیم هدف های درسی به دانش آموزان.
13. نتایج امتحانات موجب شناخت تفاوت های فردی دانش آموزان می شود.
14. امتحان نباید وسیله تهدید امنیت روانی دانش آموزان شود.
15. ارزشیابی دانش آموزان ، نباید تحت تأثیر قضاوت شخصی و حالات عاطفی معلم قرار گیرد.
16. در جریان ارزشیابی باید سعی کرد فضای روانی مناسب و خالی از اضطراب برای بچه ها فراهم کرد.
17. سؤال های امتحانی باید با محتوای مواد آموزشی سازگار باشند.
18. سؤال های امتحانی را باید از مطالب مهم  محتوای آموزشی که بر یادگیری آن ها تأکید شده است ، طرح کرد.
19. سؤال های امتحانی باید توانایی دانش آموزان را در سطوح مختلف یادگیری بسنجند.
20. سؤال های امتحانی باید معرف واقعی هدف های آموزش درس مورد نظر باشند. ( سنجش کار آمد )
21. خطای اندازه گیری آزمون باید کم باشد تا باعث اعتبار آن شود.
22. هدف نهایی از انجام امتحان ، بهبود کیفیت یادگیری است.
23. در طراحی سؤال های امتحانی از جدول دو بعدی ( هدف های رفتاری – فهرست محتوا ) استفاده شود.
24. با توجه به برایند یادگیری ها ، از انواع ابزار آزمون استفاده شود.
25. متن سؤال های امتحانی با بیانی ساده ، روشن ودور از ابهام نوشته شود.
26. از طرح پرسش های چند پهلو و گمراه کننده جداً اجتناب کنید.
27. متن سؤال ها را به صورت جملات مثبت بنویسید.
28. سؤال های امتحانی را عیناً مانند سؤال های کتاب و به صورت کلیشه ای ننویسید.
29. از دادن حق انتخاب به دانش آموزان برای این که ازمیان سؤال ها ، چند سؤال را انتخاب کنند و پاسخ دهند ، خودداری کنید.
30. هر سؤال امتحان باید مستقل از سؤال های دیگر باشد.
31. سؤال های امتحانی را از ساده به مشکل بنویسید.
32. اگر امتحان دارای سؤال های متنوع است ، آن ها را گروه بندی کنید و سؤال های هر گروه را به دنبال هم بنویسید.
33. سؤال های کتبی را طوری بنویسید که به آسانی خوانده شوند.
34. سؤال ها را با فاصله مناسب بنویسید .
35. سؤال های انشایی را در ورقه ها یا جزوه جداگانه و سؤال های عینی را نیز در ورقه جداگانه بنویسید و در امتحان ابتدا سؤال های عینی را به دانش آموزان بدهید ، بعد سؤال های انشایی را .
36. ایجاد شرایط فیزیکی و عاطفی مناسب در جلسه امتحان ضروری است.
37. فضای امتحان باید خالی از عوامل برهم زننده تمرکز حواس دانش آموزان باشد.
38. در جلسات امتحانی با فرد فرد دانش آموزان رابطه ای دوستانه و محبت آمیز بر قرار کنید.
39. دانش آموزان را در مورد نحوه امتحان راهنمایی کنید.
40. ورقه های امتحانی را به صورت ناشناخته تصحیح کنید.
41. در تصحیح اوراق امتحانی ابتدا سؤال اول را در تمام اوراق تصحیح کنید. سپس سؤال دوم را و بعد سوم و به همین ترتیب تا آخر .
42. محتوای سؤال های امتحان را از آنچه تدریس شده است ، استخراج کنید.
43. سعی شود سؤال های امتحانی پایاپی و ثبات داشته باشند.
44. سؤال های مرحله ای را طوری طرح کنید که دانش آموزان بتوانند در یک جلسه درس به آن ها پاسخ دهند و دنباله امتحان به زنگ تفریح نکشد که باعث حواس پرتی دانش آموزان شود.
45. ارزشیابی را جزئی از فرایند آموزش بدانید نه به عنوان نقطه پایان تدریس.
46. راهبردهای آموزشی و ابزار ارزشیابی ، باید با هم سازگاری داشته باشند.
47. سؤال های امتحانی طوری طرح نشوند که فقط محفوظات دانش آموزان را بسنجند.
48. از طرح سؤال های بسیار سخت و بسیار آسان خودداری شود.
49. ارزشیابی نباید جای هدف های آموزشی را بگیرد و به عنوان هدف مطرح شود.
50. ارزشیابی و امتحان را همانند سایر فعالیت های آموزشی بدانیم.
51. ارزشیابی تنها برای صدور جواز عبور شاگردان از یک پایه به پایه دیگر نیست.
52. ارزشیابی باید وسیله پیش بینی باشد ؛ یعنی نشان دهد که شاگرد در چه زمینه ای می تواند به موفقیت برسد.
53. ارزشیابی را نباید صرفاً به منظور نمره دادن و مقایسه دانش آموزان و تعیین افراد قوی و ضعیف به کار برد.
54. در ارزشیابی به نتیجه عملکرد شاگردان درپاسخ به سؤال های مطرح شده اکتفا نکنید.
55. در ارزشیابی ، خود را محدود به انواع تست های کتبی و شفاهی نکنید.
56. ارزشیابی تدریجی و تراکمی ، باید به طور  مستقیم و با اعلام قبلی صورت گیرد.
57. ایجاد محیط رعب و وحشت برای امتحان ، دانش آموزان مضطرب را مضطرب تر می سازد.
58. انتظارات خود را از دانش آموزان در مورد امتحانات مشخص کنید.
59. تأکید بیش از حد بر ارزش نمره بالا و منوط کردن ارزشمندی کودک به نتایج امتحانات وی ، باعث بالا رفتن اضطراب در بچه ها می شود.
60. نمره دادن فقط جزئی از فرایند ارزشیابی است.
61. ارزشیابی باید بلافاصله پس از تعیین هدف های آموزشی معلوم شود.
62. سؤال ها باید واضح و روشن طرح شوند و زیاد طولانی نباشند.
63. امتحانات نباید بر تمام ضوابط و موازین آموزشگاه حکومت کند.
64. هدف از ارزشیابی و امتحان ، شناختن و شناساندن است.
65. نسبت به امتحان نگرش مثبت ایجاد کنید.
66. موفق نشدن در امتحانات را نمی توان فقط به خود دانش آموز و فعالیت های او نسبت داد.
67. شیوه پرسش خود را از مطالب تدریس شده ، برای دانش آموزان مشخص کنید.
68. جلسات امتحانی را با کلام زیبا و آرام بخش الهی شروع کنید.
69. عدم موفقیت دانش آموزان را در امتحان ، دال بر بدی شخصیت آن ها ندانید.
70. سؤال های امتحانی را با عنایت به هدف های رفتاری ، طراحی کنید.
71. هیچ یک از آزمون ها به تنهایی ارزشیابی دقیقی از فرایند یادگیری و پیشرفت تحصیلی به حساب نمی آید.
72. ارزشیابی خود را به یک نوع وسیله سنجش محدود نسازید.
73. در هر امتحان عدالت را حاکم کنید و شرایط یکسان برای همه به وجود آورید.
74. اگر ارزشیابی به نحو شایسته انجام نگیرد ، اثر منفی بر یادگیری می گذارد.
75. آموزش و ارزشیابی باید هدف های یکسانی را دنبال کنند .
76. هدف از امتحان ، غافلگیر کردن دانش آموزان نیست.
77. یکی از ویژگی های ارزشیابی مطلوب ، کارامد بودن آن است.
78. تعداد سؤال های مربوط به یک هدف و یک محتوا باید متناسب با اهمیت آن ها باشد.
79. یک آزمون باید قدرت تشخیص داشته باشد.
80. در اجرای امتحان ، نباید به " سرعت در پاسخ دادن " اهمیت زیادی داد.
81. استفاده از چهار یا پنج نوع سؤال متفاوت در یک آزمون ، امتیاز به حساب نمی آید.
82. معلم نباید یک نوع سؤال را بر انواع دیگر برتری دهد و همواره از آن استفاده کند.
83. سؤال های امتحانی را با دقت طرح کنید و به طور خوانا بنویسید.
84. اگر دانش آموزان هنگام امتحان ، سؤال داشته باشند، باید به آن ها پاسخ داد ، اما آن ها را تشویق به سؤال کردن نکیند.
85. خواندن سؤال های امتحانی برای دانش آموزان ضرورت ندارد ، مگر دانش آموزانی که مشکل خواندن داشته باشند.
86. تردید در روایی یک آزمون احتمال تقلب را افزایش می دهد.
87. اضطراب زیاد در جلسه امتحان باعث افت عملکرد دانش آموزان می شود.
88. دادن ضریب بیش تر به سؤال هایی که توانایی و استعداد مهم تری را می سنجند ، منطقی است.
89. نمرات خام هر امتحان در نفس خود معنای زیادی ندارند.
90. یک آزمون هر اندازه هم خوب باشد اگر به نحوه شایسته ای اجرا و نمره گذاری نشود ، روایی و اعتبار آن به خطر می افتد.
91. در آگهی هر آزمون نه تنها باید تاریخ برگزاری آن ، بلکه تعداد سؤالها و نوع آن ها را نیز مشخص کنید.
92. آموزش و ارزشیابی و نمره گذاری باید هدف های یکسانی داشته باشند.
93. تغییرات نظام آموزشی باید در راستای تغییر بنیادی نظام سنجش و ارزشیابی باشد.
94. نمره خام به تنهایی بیان کننده میزان پیشرفت یا عملکرد دانش آموزان نیست.
95. به ارزشیابی در حیطه های نگرشی و مهارتی بیش تر توجه کنید.
96. ارزشیابی باید بتواند فراگیران را در امر یادگیری کمک کند.
97. به ارزشیابی های گروهی ، به خصوص در کلاس های ابتدایی بها بدهید.

کارنامه توصیفی ارزیابی مستمر

فعالیت های دانش آموزان در دوره ابتدایی، شالوده اخلاق و رفتار و منش آنان را پی ریزی می کند. اخلاق همان هنجارهایی است که جامعه آن ها را پذیرفته است. بخشی از آن ها جنبه خانوادگی و بخشی دیگر جنبه سنتی و اجتماعی دارند. بچه ها در مدرسه یاد می گیرند: منضبط باشند و یا بی قید و بند. عامل خیر باشند و یا واسطه شر، کمک کننده باشند یا باج گیرنده، کنجکاو باشند و یا بی تفاوت، خلاق باشند یا تهی و دنباله رو، نقاد باشند یا خاموش، مهربان باشند یا خشن، صبور باشند یا عجول، متین باشند یا پرخاشگر. آن ها هر گونه رفتاری را یا در محیط مدرسه شخصاً تجربه می کنند و یا شاهد عینی رفتارهای دیگران هستند. این جاست که خاصیت نقش پذیری آنان جذب کنش و واکنش ها را میسر می سازد و تثبیت آنچه دیده اند و در خاطرشان مانده است، بخشی از هویت اخلاقی و رفتاری شان می شود. نقش مدرسه،خصوصاً در دوره ابتدایی، فقط آن نیست که خواندن و نوشتن و محاسبه را به دانش آموز بیاموزد، بلکه او باید برای ایفای نقشی که در جامعه خواهد داشت، آماده شود. ببینیم در مدرسه های ما چه می گذرد و دانش آموزان در مدرسه، تا چه حد برای ورود به جامعه آماده می شوند؟

ادامه مطلب...

" خود ارزشیابی " واکنشی در برابر عواطف کودکان و نوجوانان

معلمان، مدیران و مربیان در برخورد با دانش آموزان در یک جنبه بسیار مهم اشتراک دارند و آن سروکار داشتن با عواطف دانش آموزان است. اگر به عواطف دانش آموزان توجه کافی شود، پیشرفت چشمگیری در تحصیل و ارتباط اجتماعی آنان حاصل خواهد شد. در غیر این صورت، آنان معلمان و مربیان خود را از صفحه ذهنشان حذف خواهند کرد. اگر چه در ظاهر، ادب اجتماعی و حرمت معلمی را پاس بدارند. چنین آموزشی، حاصلی جز ریاکاری ندارند. از این رو شایسته است، پیوسته رفتار، عواطف و احساس خود را نسبت به دانش آموزان مورد سنجش قرار دهیم. چک لیست زیر ابزاری است که بر اساس آن، معلمان می توانند به خود ارزشیابی عاطفی – احساسی بپردازند.

چک لیست خود ارزشیابی

ادامه مطلب...

منصفانه بودن یا نبودن شیوه های نمره دهی

اشاره

هر نوع ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به دو منظور اساسی صورت می گیرد. اولین منظور، مطلع کردن معلم از نتیجه ی کوشش های یاددهی خود است. منظور دیگر، سنجش میزان و چگونگی آموخته های دانش آموز از موارد مورد انتظار است. اگر چگونگی انجام آزمون یا امتحان با منظور دوم را زیر ذره بین ببریم با این واقعیت روبه رو می شویم که از جهت رعایت حقوق دانش آموزان، بعضی از شیوه های نمره دهی و طرح سؤالات امتحانی و آزمون ها، از نظر بعضی از معلمان اخلاقی و منصفانه و از نظر بعضی دیگر غیر اخلاقی و یا غیرمنصفانه تصور می شوند.

ادامه مطلب...

ده راه کار برای ارزشیابی معلمان 

1- عملکرد هر معلم را در فواصل زمانی معین و به طور مستمر مورد بررسی قرار دهید.

فشار فعالیت های روزانه و حجم و تراکم کاری در مدرسه، غالباً باعث می شود که اجرای برنامه بررسی عملکرد سالانه در نظر بسیاری از مدیران با اولویت کم جلوه کند، در صورتی که ارزشیابی عملکرد یکی از وظایف اصلی مدیران است. اگر کار ارزشیابی به صورت مستمر و در فواصل زمانی معین انجام نگردد، ممکن است بسیاری از فعالیت های چشمگیر معلمان ناشناخته باقی مانده یا فراموش شود. هر مدیر موظف است بازخورد مستمر نتایج فعالیت ها را به معلمانش منعکس کند.

2- برای هر معلم جلسه انفرادی بگذارید.

با مراجعه به تقویم و با یک برنامه ریزی دقیق (بدون اضطراب های کاری مطالعه نامه ها و دفاتر اداری، صدای زنگ تلفن و مکالمات تلفنی، ارباب رجوع و مزاحمت هایی از این قبیل) به منظور اجرای بررسی عملکرد معلمان وقت تعیین کنید. سعی کنید با کمک معاونین و مشاورین، وقت تعیین شده برای هر معلم، حتی المقدور در ساعت اداری و وقت موظف معلمان تنظیم شود.

برای شروع، این گونه آغاز کنید این ها اهدافی است که دستگاه (نظام آموزشی) به طور بلندمدت یا کوتاه مدت مشخص کرده (و با گریزی به طبقه بندی اهداف کلی در حیطه های دانشی، مهارتی و نگرشی اشاره ای کلی به اهداف داشته باشید) به نظر شما، فعالیت های آموزشی و پرورشی که توسط شما در کلاس اجرا شده، تا چه حد به اهداف نزدیک بوده است. آیا نتیجه کار را مطلوب ارزیابی می کنید؟

4-  بیشتر گوش کنید و کمتر صحبت کنید.

نباید مکالمه یک طرفه ای را شروع کنیم و به سخنرانی بپردازیم. در این صورت استقلال و خلاقیت معلم (طرف ارزیابی) را از بین می بریم و احتمالاً بخش عمده جلسه بررسی عملکرد را از دست خواهیم داد. کانون بحث در جلسات بررسی عملکرد معلم است. مدیر باید فعالانه گوش کند و کاملاً به معلم توجه نماید.

5-  طی جلسه یادداشت بردارید.

از آن جا که حافظه خیلی قابل اطمینان نیست، بهتر است در حین صحبت با معلمین یادداشت برداری کنید. نکات برجسته مباحث را بنویسید و در نهایت جمع بندی کنید.

6- سؤال هایی که طرح می کنید، بیشتر جنبه حمایتی داشته باشند.

یکی از بهترین روش هایی که نشان می دهد مدیر حامی و علاقه مند به معلم است آن است که سؤالاتی از این قبیل از او بپرسد:

الف- من چه کاری می توانم بکنم که شما کارتان را راحت تر و بهتر انجام بدهید؟

ب- من چه کار خاصی برای کمک به شما می توانم انجام بدهم؟

پ- آیا کاری هست که من یا سایر همکاران (معاونین، مشاورین و...) بتوانیم با اجتناب از آن، انجام امور را برای شما آسان تر کنیم.

سپس به آنچه معلم می گوید، گوش کنید بعد در مورد انجام خواست های او قول مساعد بدهید و اگر احیاناً در مواردی نمی توانید این کار را انجام دهید، موضوع را بگویید.

رنسیس لیکوت (Rensis Likvet) در این مورد می گوید: مدیران حمایت کننده، بهترین روابط را با زیر مجموعه خود دارند و کارکنان آن ها از بالاترین سطح انگیزش برخوردارند.

7-  مناعت طبع ایجاد کنید و انگیزش را افزایش دهید.

هدف بررسی عملکرد، بهبود عملکرد است که می تواند با ایجاد اعتماد به نفس و افزایش انگیزش معلمان صورت پذیرد. به خودتان اجازه ندهید که نقش قاضی یا هیأت منصفه را بازی کنید. از تلاش های معلمان حمایت کنید. نشان دهید همیشه برای کمک به آن ها آماده اید. در جلسات از گفتن «من» به طور مداوم بپرهیزید و سعی کنید بیشتر از لفظ «ما» استفاده کنید. کمتر به شکست ها و ناکامی ها اشاره کنید. از فرصت ها و نقاط قوت به طور مداوم یاد کنید. به معلمان اعتماد و اطمینان داشته باشید و طوری عمل کنید که آنها بدانند برای آنان احترام و ارزش خاصی قائل هستید.

8- بر آینده تأکید کنید، نه برگذشته.

هدف بررسی عملکرد، صرفاً مرور کارهای گذشته و یافتن اشتباهات و خطاها و علت های آن ها نیست، بلکه بررسی گذشته به منظور یافتن فرصت های طلایی آینده است. سؤال آینده نگرانه خود را این طور مطرح کنید که چگونه کارها را طوری برنامه ریزی کنیم که ماه آینده (یا در آینده) فعالیت ها به نحو مناسب تر و شایسته تری انجام شود. سؤال های آینده نگر آهنگ مثبت دارند و اشتیاق و انگیزش ایجاد می کند و مدیر به وسیله طرح آنها، انرژی مثبت در معلمین ایجاد می کند.

9- نحوه اجرای بررسی عملکرد را به تک تک معلمین آموزش دهید.

آموزش کافی (سالم و مؤثر) به طور گوناگون نظیر تهیه جزوات آموزشی و توزیع آن بین معلمین، تهیه یک گزارش توجیهی از عملکرد ماه قبل، استفاده مؤثر از حضور آگاهان و اساتید فن در مدرسه و نظایر آن می تواند اجرای نظام ارزیابی (ارزشیابی) را تسهیل کند.

10- در عین جست وجوی تفاهم، موارد توافق را در نهایت مکتوب کنید.

معلم را هدایت کنید که به خلاصه ای از عملکرد خود برسد. تفاهمات را خلاصه کنید. خیلی پرتوقع نباشید و خیلی قضاوتی عمل نکنید. با چیزهایی هم که نمی توانید بپذیرید، موافقت نکنید. در عین حال از آنجا که توافقات نهایی در آینده الزام آور است، نتایج را مکتوب کنید و اسناد مکتوب را به عنوان منبعی زنده و مستند در نظر بگیرید، اگر شرایط تغییر کند و اهداف نیاز به تغییر داشته باشد، الزاماً باید دوباره مذاکره و اصلاحات را لحاظ کنید.

منبع : کتاب " ده راهکار برای ارزشیابی معلمان" -نویسنده :مهشید باستانی پور مقدم -روزنامه همشهری

گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تنظیم: نوربخش و بادامستانی

فایده ی توصیف نتایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

اشاره

ارزشیابی از فعالیت های آموزشی، جزء جدایی ناپذیر فرایند یاددهی - یادگیری است. بنابراین، معلمان به منظور افزایش و نیز عمق بخشیدن به یادگیری دانش آموزان، به اطلاعاتی نیاز دارند تا نحوه ی آموزش خود را به سوی آموزش درست و معنی دار هدایت کنند. به علاوه، دانش آموزان نیز به اطلاعاتی نیاز دارند تا آنان را از چگونگی یادگیری هایشان آگاه کند تا بتوانند با شوق و انگیزه ی بیشتری به یادگیری بپردازند.

ادامه مطلب...