ارزشیابی کیفی - توصیفی حذف نمره نیست
برخی از معلمان، مدیران بویژه مسوولان عالی تصمیم گیرنده، در تعریف ارزشیابی کیفی - توصیفی اعلام می‌دارند " ارزشیابی کیفی - توصیفی آن نوع ارزشیابی است که در آن نمره وجود ندارد، این گروه از افراد با هر گونه کمی سازی یا جایگزینی عدد در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی مخالف هستند و گمان می‌کنند با ورود عدد در قالب نمره بهداشت روانی دانش آموزان در معرض خطر قرار گرفته و ماهیت یادگیری آنان سطحی خواهد شد. این افراد همچنین گمان می کنند که با حذف عدد (نمره) ارزشیابی تحصیلی از حالت کمی درآمده و خود بخود کیفی می‌شود به عبارت دیگر، ارزشیابی کیفی - توصیفی کیفی است زیرا در آن عدد وجود ندارد.
در پاسخ به گمانه‌های این افراد باید گفت حذف نمره بدون جایگزینی راهکارهای مناسب نه تنها ارزشیابی تحصیلی را کیفی نخواهد کرد بلکه از عینیت و اعتبار اندازه‌گیری فرایند‌ها؛ مهارت‌ها و فراورده های یادگیری دانش آموزان نیز خواهد کاست. اصولا عدد در سنجش آموزشی کارکردهای متفاوتی دارد. اولین و مهم ترین کارکرد عدد، اندازه‌گیری یا کمی سازی صفات و یا توانایی های (پیشرفت یادگیری) دانش آموزان است. بدون اندازه گیری مهارت‌ها و فراورده‌ها معلم قادر به قضاوت ارزشی و ارایه‌ی بازخوردهای توصیفی معتبر نخواهد بود. معلم کلاس به هنگام قضاوت در مورد نحوه و یا میزان یادگیری دانش آموز باید اطلاعات حاصل از ابزار های سنجش را با ملاک های از پیش تعیین شده مقایسه کند؛ سپس براساس نتایج این مقایسه نسبت به ارایه‌ی بازخوردهای توصیفی کتبی و یا شفاهی اقدام کند. همانطور که ملاحظه می‌شود کیفیت قضاوت و نیز درستی ماهیت بازخوردها طوری که دقیقاً نقاط قوت و ضعف دانش آموز را شناسایی کرده و راهکارهای مناسب ارایه شود، شدیداً به اعتبار اطلاعات حاصل از ابزارهای سنجش کلاسی چون فرم‌های مشاهده آزمون‌های مداد ـ کاغذی، عملکردی و پوشه کار وابسته است. به کلامی دیگر،اعتبار اطلاعات به عینی بودن یا اندازه‌گیری کمی (غیرذهنی) توانایی یادگیری دانش آموزان وابسته است. عدد اگر در ارزشیابی تحصیلی( در قالب نمره) نقش اندازه‌گیری را ایفا کند ، نه تنها عینیت اطلاعات را تضمین می کند بلکه هیچ‌گونه اضطراب امتحان و نیز کاهش اعتماد بنفسی را نیز در دانش آموزان ایجاد نخواهد کرد.
مشکل زمانی است که از عدد به عنوان وسیله‌ای برای ارایه ی بازخورد استفاده می‌شود. اصولا در مصوبه‌ی شورای عالی آموزش و پرورش (که در مقدمه ی این مقاله به آن پرداخته شد) اشاره‌ای به حذف عدد به عنوان یک موضوع اندازه‌گیری نشده است، آنچه در این مصوبه به آن تاکید شده است تغییر مقیاس کمی به کیفی است. یعنی کاهش نقش نمره به عنوان بازخورد و جایگزین کردن توصیف های شفاهی و کتبی به جای آن می باشد. بنابراین وقتی از نمره یا عدد به عنوان یک عامل بازخورد تحصیلی استفاده شود این عمل نه تنها اضطراب امتحان را در دانش آموزان افزایش می‌دهد بلکه به دلیل نارسا بودن ماهیت بازخورد عددی که در آن هیچ‌گونه اطلاعاتی در مورد نحوه یادگیری به دانش آموز
ارایه نمی شود، سطح کیفی یادگیری از "درک کردن عمیق‌اطلاعات" به پایین ترین سطح یعنی
"حفظ طوطی‌وار اطلاعات"تنزل پیدا می کند. تمام متخصصان روان‌سنجی در این موضوع اتفاق نظر دارند که بازخوردهای تحصیلی نباید به صورت کمی باشد. نتایج ارزشیابی های به عمل آمده توسط پژوهشگاه نیز به خوبی نشان داد که ارایه‌ی باخوردهای توصیفی به جای بازخوردهای عددی اضطراب امتحان را تا حد قابل ملاحظه‌ایی کاهش می‌دهد (همان منبع). بنابراین حذف نقش عدد به عنوان بازخورد نباید مسوولان آموزشی را به اشتباه به این جهت گیری سوق دهد که نقش عدد به عنوان اندازه‌گیری نیز می باید از نظام آموزشی حذف شود. کارکردهای عدد به عنوان 1) بازخورد و 2) اندازه‌گیری با یکدیگر کاملا"متفاوت هستند. در تمام کشورهای پیشرفته و در حال توسعه و در نزد تمام متخصصان سنجش آموزشی بر نقش عدد به عنوان واحد اندازه‌گیری که به اطلاعات اعتبار و عینیت می بخشد تاکید بسیار می شود. بنا براین آنچه که در بین متخصصان مطرح است تغییر نقش عدد به عنوان بازخورد کمی به بازخوردهای توصیفی است ونه حذف عدد به عنوان وسیله ایی برای اندازه گیری در ارزشیابی تحصیلی.
کلمات کلیدی:
