بهترین زمان پایه‌ریزی این ارزشها، دوران کودکی است. تعداد این ارزشها بسیار زیاد است و زمان کمی هم برای یاددادنشان وجود دارد. اما کدام‌یک را به فرزندانمان آموزش دهیم و چگونه و با چه روشی؟ با این حال، والدین نباید نگران باشند؛ زیرا.........
هر پدر و مادری از اهمیت ارزشها آگاه است و هنگامی که بحث آموزش ارزشها به کودکان مطرح می‌شود، دوست دارد حداکثر تلاش خود را بکند. ارزشها، همان چیزهایی هستند که با آنها زندگی می‌کنیم و شادی و موفقیت ما را تضمین می‌کنند. در واقع، بهترین زمان پایه‌ریزی این ارزشها، دوران کودکی است. تعداد این ارزشها بسیار زیاد است و زمان کمی هم برای یاددادنشان وجود دارد. اما کدام یک را به فرزندانمان آموزش دهیم و چگونه و با چه روشی؟ با این حال، والدین نباید نگران باشند؛ زیرا ارزشها با یکدیگر ارتباط دارند؛ برای مثال، هنگامی که به کودکتان بخشندگی را یاد می‌دهید، او همدردی را هم یاد می‌گیرد. هنگامی که او ارزش خوشبینی را درک می‌کند، حس استقامت و پشتکار را نیز درمی‌یابد. در ادامه به چند ارزش مهم و روش آموزش انها اشاره می‌کنیم که یاددادنشان به کودکان سبب می‌شود تا آنها با ارزش‌های دیگر نیز آشنا شوند.
صداقت
شجاعت
اگر کودک با شجاعت، مسئولیت تمام کارهایش را بر‌عهده بگیرد، به ندرت به دروغ گفتن متوسل خواهد شد.
هنگامی که کودک شما صادق است، نه تنها اشتباه خود را قبول می‌کند، بلکه به نصیحت شما برای آنکه دوباره مرتکب همان اشتباه نشود، گوش خواهد داد
کودکانی که بخشیدن را یاد نمی‌گیرند، در بزرگسالی به افرادی عبوس و تندمزاج تبدیل می‌شوند. از طریق بخشیدن، کودکان ارزش همدردی را نیز درون خود رشد می‌دهند. اما آیا این جمله بدان معناست که باید به کودک دستور داد، عمل دوست خود را که موجب آزار و رنجش خاطر او شده است ببخشد و بدون توجه از کنارش عبور کند؟ بهتر آن است که به سخنان فرزند خود در این رابطه گوش دهید و برایش توضیح دهید که کینه به دل گرفتن، او و دوستش را بیشتر آزار خواهد داد. این ارزش، ارزش دیگری را هم به کودکان یاد می‌دهد که مهربانی نام دارد.
خوشبینی
کودکانی که بخشیدن را یاد نمی‌گیرند، در بزرگسالی به افرادی عبوس و تندمزاج تبدیل می‌شوند
تقسیم کردن (شریکی استفاده کردن)
به کودکتان یاد دهید تا وسایل و خوراکی‌هایش را با کودکان دیگر تقسیم کند. احتیاجی نیست که این شریکی استفاده کردن، حتما با کودکان باشد. اگر کودکی نبود، از او بخواهید که شکلاتش را با بزرگسالان خانواده تقسیم کند. شاید تکه شکلات داده شده خیلی کوچک باشد و شما بخواهید که کودک همه شکلات را خودش بخورد، اما دادن گاه به گاه این تکه‌های کوچک، به کودک شما می‌فهماند که تعارف کردن خوراکی‌ها یا دادن اسباب‌بازی‌ها نه تنها کار خوبی است، بلکه کار ارزشمندی نیز هست. اگر کودک این ارزش را در اوایل دوران کودکی‌اش یاد بگیرد، در آینده لذت دادن و گرفتن را تجربه خواهد کرد. او فرد نوع‌دوست و فداکارتری خواهد بود و به‌عنوان یک بزرگسال، کارهای خوب بیشتری انجام خواهد داد، نه آنکه به انجام دادن کارهای کوچک و پیش پا افتاده در زندگی بسنده کند.
چگونه این ارزش‌های مهم را به کودکان یاد دهیم؟ قرار دادن الگو یا سرمشق اجتماعی
علاوه بر داستان‌ها، فیلم‌ها و کارتون‌هایی که کودکان مشاهده می‌کنند و همچنین بازی‌های کامپیوتری که انجام می‌دهند نیز در عملکرد و رفتار آنها بی‌اندازه مؤثر است. لذا انتخاب داستان‌ها، کارتون‌ها، فیلم‌ها و بازی‌های کامپیوتری مناسب برای کودک از اهمیت بسزایی برخوردار است.
اگر اعتماد به نفس آنها در طول دوران کودکی دست‌کم گرفته شود و آسیب ببینند، شانس‌های آنها برای کسب موفقیت در ادامه زندگی نیز کاهش می‌یابد
نشان دادن علامتی برای رفتار مطلوب
نشان دادن علامتی برای انجام رفتار مطلوب، یکی از روش‌هایی است که کارایی بسیار بالایی دارد. به وسیله این روش جهت یادآوری به کودک قبل از اینکه رفتاری را انجام دهد، علامتی را نشان می‌دهیم؛ بدین ترتیب دیگر از گفتار برای تأکید به کودک جهت انجام رفتار مورد نظر استفاده نمی‌کنیم. مزیت این روش بر گفتار این است که اگر از گفتار استفاده کنیم حالتی مانند غر زدن پیش خواهد آمد و در مواردی کودک آزرده خواهد شد، درصورتی که استفاده از علائم از آنجایی که حالتی مانند بازی دارد، کودک را مشتاق به انجام رفتار مورد نظر می‌کند.
تقویت مثبت
ممکن است برخی از محرک‌ها برای کودکی تقویت‌کننده باشند حال آنکه برای کودکی دیگر تقویت‌کننده نباشند. بنابراین در انتخاب نوع تقویت کننده باید دقت نمود.
و نکته آخر اینکه کودکان را نباید برای دریافت دایمی تقویت کننده عادت داد بلکه رفتاری که قصد افزایش آن را داریم شناسایی کنیم. ابتدای اجرای برنامه تغییر رفتار، در مقابل هر رفتار مطلوب، کودک را تقویت کنیم. زمانی که رفتار مطلوب افزایش پیدا کرد، به مرور تعداد تقویت‌ها را کاهش دهیم، درنهایت بعد از مدتی که رفتار به‌طور کامل و مداوم انجام شد، تقویت را حذف کنیم. همیشه از یک نوع تقویت‌کننده خاص استفاده نکنیم چرا که اثربخشی آن به مرور زمان از بین خواهد رفت. تنها درصورتی رفتار را تقویت کنیم که پیشرفتی در رفتار مشاهده کنیم. در غیراین صورت رفتار نامطلوب کودک نیز تقویت خواهد شد. تقویت باید بلافاصله بعد از ارائه رفتار مطلوب صورت گیرد چرا که اگر تأخیری در ارائه تقویت انجام شود تأثیر اندکی در افزایش رفتار مناسب خواهد داشت. این حالت در مورد کودکان خردسال اهمیت بیشتری دارد.
اخذ: تبیان
کلمات کلیدی:
