چهل گوهر

مجموعه چهل حدیث از روایات نقل شده توسط حضرت عبدالعظیم حسنی رحمة الله

به نام خدا و با سلام

این چهل گوهر جزو احادیثی است که حضرت عبد العظیم حسنی که درود خدا بر او باد از امامان نقل کرده است. امیدوارم بخوانید و انشا الله استفاده کنید.(1)

گوهر اول:

 

 

عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! لا تَغَرَّنَّکَ النّاسُ مِنْ نَفْسِکَ، فانَّ الأمرَ یَصِلُ إِلَیْکَ دُونَهُمْ».

امام محمد باقر علیه‏السلام: اى محمد بن مسلم! مردم تو را گول نزنند زیرا که مسئولیت کارهایت متوجه خودت است.

 کى خورد عاقل فریب خلق را           تا بپوشانند بر وى دلق را

 خلق تعریف از چنان و چون کنند           جامه عقل تو را بیرون کنند

 خلق بالا مى‏برندت همچو ماه            بعد از آن چون یوسفت در قعر چاه

 جایگاه خویش را معلوم کن            فتنه‏هاى خلق را معدوم کن

 هرکسى آن مى‏برد، کان کشته است           کار تو بر غیر تو ننوشته است

 هرکسى بارش به دوش خویش ماند           نامه اعمال خود را خویش خواند

 پس حذر کن از فریب مردمان           قدر خود را قدر فعل خود بدان

 ابر کردار تو گر بارانى است           جز به مُلک تو نمى‏آید به دست

 

گوهر دوم:

 

عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تَقْطَعْ النهارَ عَنْکَ کَذا وَ کَذا».

امام باقر علیه‏السلام: اى محمد بن مسلم! ایام عمرت را به کارهاى بیهوده نگذران و روزهاى زندگى خود را به چون چرا به هدر نده.

 باد گویى، زندگانى را، نهر است           یک دم از آن جشن و دیگر دم قهر است

 مى‏رود این باد ز گلزار عمر           مى‏زند او، سکه به بازار عمر

 نیک غنیمت شمر این وقت را           تکیه بزن، شاه تویى، تخت را

 وقت رسیدن به بدن نیست آن           لنگر کشتى مفکن اى جوان

 خواب مرو، موقع بیدارى است           آب زمان در دل جان جارى است

 هیچ به جز کار خدا نیک نیست           عمر، یک و عشق، یک و او یکى است

 مهلت امروز براى خداست           عمر به بیگانه سپردن خطاست

 «ما خَلَقْنَا الاِْنسُ و جِنَّ» و این جهان           «یَعْبُدُونَ» خالق مُلک و مکان

 

گوهر سوم:

 

عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تَقْطَعْ النهارَ عَنْکَ کَذا وَ کَذا فانّ معک من یحصى علیک».

امام باقر علیه‏السلام: اى محمد بن مسلم! ایام عمرت را به کارهاى بیهوده نگذران، زیرا با تو افرادى هستند که کارهاى روزانه تو را احصاء مى‏کنند.

 عمر رفت و من، به بند چون و چند           صیدها صیاد گشت و من، به بند

 نبدىّ چون و چرا آزاد نیست           بیمناکى، شیوه فرهاد نیست

 روز عمرست این، نه روز بى‏شمار           لحظه لحظه با عبادت در شمار

 آبِ بى‏جریان شود مرداب مرگ           کو حیات و زندگى در آب مرگ

 مرد باید، همچو رودى در خروش           زندگى بخشد به جان صد خموش

 همتى سازد شود پروانه‏اى           گرد شمع ذکر حق، دیوانه‏اى

 محتسب‏ها بر دو دوشت، جایگیر           در نوشتِ کارها، از خواب، سیر

 تو معلم، محتسب‏ها، درس‏گیر           هرچه گویى، در نوشتن، بس دلیر

 

گوهر چهارم:

 

عَنْ... محمدِ بن على علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تستصغرنّ حسنةً تَعْملُ بِها فِإِنّکَ تَراها حَیْثُ تَسُّرُکَ».

امام محمد باقر علیه‏السلام: اى محمّد بن مسلم! اگر عمل نیکى را انجام دادى اگرچه کوچک باشد، حقیر مشمار.

 کار نیکو را سبک دیدن، خطاست           چون ثواب کارها، اندر قفاست

 خیر را در اندک و بیشى مبین           تو در آن تنها رضاى حق ببین

 خیر را او نیک مى‏داند سزا           پس رها کن، بر رضایش ده رضا

 بنده را کارى به چون و چند نیست           جز رضاى دوست او، خرسند نیست

 کوچکش مشمار تا بینى که آن           مى‏کند خشنود جان و آن جهان

 چون نکویى مى‏کنى بر آب ده           چشم سنجش را به کارت، خواب ده

 ابر شو، باران بباران از کرم           خاک شو در زیر پاى هر قدم

 تا که سیراب از تو گردد تشنه‏کام            تا نبارى، کى شوى شیرین به کام؟

 

گوهر پنجم:

عَنْ محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تستصغرنّ سیئةً تَعْملُ بها، فِإِنّکَ تَراها حَیْثُ تَسُؤکَ».

امام باقر علیه‏السلام: اگر کار زشتى از تو صادر شد او را نیز کوچک ندان، زیرا که به شما خواهد رسید در وقتى که تو را بدحال خواهد ساخت.

 شعله‏اى کوچک بسوزد کشت را           کوچکش مشمار، کار زشت را

 اخگرى کافى‏ست اندر نیستان           تا بسوزد، جمله جلمه، بى‏امان

 کار بد کوه است گر کاهى بُود           ناله، جانسوز است گر آهى بود

 این جهان کوه است و کار ما صدا           چند چند آید صداها سوى ما

 کار شیطان است، زیبا مى‏کند           زشت‏ها را چون که اغوا مى‏کند

 عالم عقبى است چون آئینه‏اى           انعکاس مهرها یا کینه‏اى

 گر کمش دیدى تو کار زشت را           مى‏رسد جایى که خواهى کشت را

 تا درو سازى، در آن آتش زند           باد اندوهى به جانت بردمد

 

گوهر ششم:

عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و أحسن فانّى لم أر شیئا قطّ طلبا و لاأسرع درکا من حسنةٍ محدثةٍ لذنبٍ قدیم».(علل الشرایع، باب النوادر العلل، حدیث 49)

امام باقر علیه‏السلام: نیکى نما به درستى که من چیزى را ندیدم که انسانى را زودتر به مقصد رساند از عمل خوب جدیدى که در مقابل گناه کهنه‏اى انجام دهد.

 کاروانى مى‏رود تا کوى دوست           ما از او دوریم و او در روبروست

 مرکبى رهوار باید، تیزرو           هر نفس گامى نهد در سوى او

 مرکب رهوار مؤمن نیکى است           پر کشیدن از دل تاریکى است

 نو به نو خیزى به جاى «کهنه‏شر»           مى‏رساند هم به مقصد در سفر

 پس گناهان را به نیکى‏ها بشوى           دولت خود را ز نیکى‏ها بجوى

 در میان کاروان زندگى           خویش بود آن را که با بالندگى

 دور سازد زشت‏ها با خیرها           دوست بگزیند به جاى غیرها

 پس به جاى پاى، بالَش مى‏دهند           با جمالى خوش، کمالش مى‏دهند

 

گوهر هفتم:

قالَ الرِّضا علیه‏السلام : «أَلْمُؤْمِنُ الذَّی إِذا أَحْسَنَ اِسْتَبْشَرَ وَ إِذا أَساءَ إِسْتَغْفَرَ».

امام رضا علیه‏السلام: مؤمن کسى است که هرگاه نیکى کند، از عمل خود خوشوقت گردد، و هرگاه از او عمل بدى سرزند، استغفار کند.

 دست او ابرست و بارانش ثواب           نى چون دستِ بخل در قحطى آب

 بارش نیکى او بر دیگران           مى‏کند خرسند جانش را جوان

 چشمه‏اى دارد ز فیضِ لطفِ یار           هم بنوشد هم بنوشاند، هزار

 مى‏شود از کارهاى خیر مست           دل بر این بازار بى‏فردا نبست

 لیک چون آلوده گردد دامنش           یا شرار غم فتد در خرمنش

 دیده را جولانگه باران کند           ناله‏ها همچون عزاداران کند

 تا خدایش درب رحمت وا کند           جاى در آن منزل والا کند

 پس چنین باشد صفات مؤمنان            دست نیکى دست توبه در میان

 

گوهر هشتم:

قالَ الرِّضا علیه‏السلام : «ألمسلم الّذى یسلّم المسملون من لسانه و یده».

امام رضا علیه‏السلام: مسلمان کسى است که مسلمین از دست و زبان او در آسایش به سر برند.

 در امان دار از زبان و دست خویش           هان مکن جان‏هاى مردم را پریش

 این زبان و دست بهر جنگ نیست           بهر «مردم‏سوزى» و نیرنگ نیست

 دست را باید به کار نیک زد            راه دور وصل را نزدیک کرد

 این زبان، مدح و ثناگوى خداست           عافیت از بدزبانى برنخاست

 بایدت با این زبان نغزگوى           شاد سازى مردمان در گفتگوى

 دست را باید که در کار آورى           مهربانى‏ها به بازار آورى

 تا گره بگشایى از کار کسان           یا که سنگ غم برآرى از میان

 پس مسلمانى بر این اصل است راست           آهى از دست و زبانت برنخاست

 

گوهر نهم:

قالَ الرِّضا علیه‏السلام : «لیس منّا من لم یأمن جاره بوائقه».

امام رضا علیه‏السلام: از ما نیست آن کسى که همسایگان از شرور و فساد آن در امان نباشند.

 هردو در یک سایه چون همسایه‏ایم           ساکنان یک زمین و خانه‏ایم

 زیر یک سایه به یک دیوار مرز            ساکن یک جا به سایه‏زار مرز

 چون نخواهى اهل خود آزار داد           پس نشاید آن سوى دیوار داد

 ساکن کندوى آن بهتر که خویش           بر عسل دادن گمارد نه به نیش

 چون عسل در خانه مى‏آرى به دست           سهم همسایه نباشد، نیشِ دست

 در امان دار از بدى همسایه را            باعث رنجش مشو سرمایه را

 از برادر بر غم تو زودتر           نفع این سرمایه مى‏آید به بَر

 نیست از پاکان چو آزار آورد           زهر خود بر دیگران بار آورد

 

گوهر دهم:

قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «لایَزالُ النّاسُ بخیرٍ ما تَفاوَتوا فإذا إِسْتَوُوا أَهْلَکُوا».

امیرالمؤمنین علیه‏السلام: مردم همواره در خیر هستند تا آن وقت که با یکدیگر تفاوت داشته باشند، هرگاه با هم مساوى شدند، از بین خواهند رفت.

 فرق با هم هر زمانى زشت نیست   زشتى و زیبایى از یک کشت نیست

 گر همه خلق جهان یکسان شوند   روبهان هم‏پایه شیران شوند

 رمز خیر زندگى در فرق‏هاست   فرق‏ها سرمایه‏اى زان خداست

 پنج انگشت هم اگر یکسان شود   کار با این دست کى آسان شود؟

 گر همه عطار یا افسر شوند   غنچه‏هاى ذوق‏ها پرپر شوند

 این یکى قفل و دگر نقش کلید   هریکى در جاى خود کارى مفید

 تا نباشد فرق، زیبایى کجاست؟   زشت و زیبا در کنار هم سزاست

 پس چنان شو تا که فرقت با کسان   در نکویى باشد و حُسن بیان