|
آفتی به نام افت 
نهاد آموزش و پرورش است که پایه‌های ضعف و قوت یک جامعه را پی‌ریزی می‌نماید. آموزش و پرورش، سرمایه‌گذاری درازمدتی است که با سایر نهادهای اجتماعی جامعه ارتباط متقابل دارد و بر همگان ثابت شده که تعلیم و تربیت، نجات‌دهنده هر جامعه از رکود و انحطاط و توسعه‌دهنده آن در جهت پیشرفت و ترقی است. همنوایی اجتماعی در هر جامعه‌ای در گرو تعلیم و تربیت رسمی و انتقال مواریث فرهنگی به نوباوگانی است که امروزه در مدارس گوناگون و براساس اهداف خاص و خط مشی‌های تعیین شده به وسیله برنامه‌ریزان، امیدوارانه به کسب و جذب این داده‌ها مشغولند.
بدیهی است که این نسل جدید در راه اجتماعی شدن از طریق آموزش و پرورش با مشکلات و معضلاتی که موجبات عدم موفقیت آنان را در راه رسیدن به اهداف فراهم می‌کند،دست به گریبان است. از جمله مسائل مهمی که همه جوامع بخصوص جوامع در حال رشد در ارتباط با آموزش و پرورش با آن مواجه هستند “افت تحصیلی” است.
افت تحصیلی پدیده‌ای است که هر ساله منابع انسانی و مادی جوامع را به هدر داده و به دنبال خود، اثرات ناگواری بر پیکر اجتماع وارد می‌سازد. وقتی از افت تحصیلی به‌عنوان آفت و اتلاف در آموزش و پرورش صحبت می‌کنیم منظور هرگونه عاملی است که بازده کار مدرسه و خانواده و اجتماع را در رسیدن به اهداف آموزش و پرورش کاهش می‌دهد.
کاربرد اصطلاح “افت” یا “اتلاف” در آموزش و پرورش از زبان اقتصاددانان گرفته شده است که در آموزش و پرورش به صنعتی تشبیه می‌شود که بخشی از سرمایه و مواد اولیه‌ای را که باید به محصول نهایی تبدیل کند، تلف نموده و نتیجه مطلوب و موردانتظار را به بار نیاورده. شاید این تشبیه چندان خوشایند نباشد و اصطلاح “قصور در تحصیل” و یا “واماندگی” از تحصیل مطلوب‌تر باشد.بی‌تردید چاره‌اندیشی در این زمینه، باعث جلوگیری از هدر رفتن منابع مادی و معنوی و نجات انسان‌هایی است که پس از شکست تحصیلی زمینه مساعدی برای بزهکاری‌های اجتماعی دارند و جلوگیری از این امر موجب کاهش مردودی خواهد شد.
اینک به برخی از عوامل موثر در امر افت تحصیلی به اختصار اشاره می‌شود؛
?) بی‌رغبتی و عدم انگیزه برای ادامه تحصیل در دانش‌آموزان
?) محرومیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانواده‌ها
?) تغییرات پی در پی و بی‌اساس کتب درسی
?) غیراصولی بودن هدایت تحصیلی
?) عدم تناسب محتوای کتب درسی با زمان موردنظر برای تدریس
?) نگرش منفی افراد جامعه به علم و تحصیل و رویکرد جمعی به مشاغلی که در زمان کوتاه سودهای کلان و کم دردسر دارد
?) ناچیز بودن میزان برخورداری معلم از امنیت روحی، روانی، اقتصادی و اجتماعی
?) عدم پیگیری نتایج آموزشی از سوی خانواده‌ها
?) آشنا نبودن دانش‌آموزان با روش فعال تدریس، زیرا آنها عادت به روشهای قدیمی از جمله جزوه نویسی در سر کلاس دارند و مایلند که کوچکترین مطلب برای آنها دیکته شده و خیلی راحت در اختیارشان قرار گیرد.
??) عدم پویایی در اکتساب و یادگیری روشهای جدید و متنوع تدریس از سوی دبیران و نیز عدم امکان اجرای این شیوه‌ها در مدارس
??) ضعیف بودن پایه درس ادبیات برخی از دانش‌آموزان زیرا برخی از آنها حتی در خواندن صحیح جملات کتاب دروس مختلف دچار اشکال هستند به نحوی که حتی سوالات امتحانی را اشتباه متوجه می‌شوند.
??) تضعیف جایگاه معنوی معلم در جامعه به دلیل ضعف مالی‌شان
??) به نظر می‌رسد که معیارهای سنجش در دوره راهنمایی صحیح نباشد زیرا برخی از دانش‌آموزان در بعضی دروس دوره راهنمایی نمره نسبتا خوبی دارند ولی همان دانش آموزان در سال اول دبیرستان نمراتشان در حد دانش‌آموزان ضعیف می‌باشد
??) دانش‌آموزان به دلیل بلوغ جنسی در مقطع دبیرستان دچار هیجانات روحی، روانی هستند
??) عدم ارتباط صمیمی بین معلمین و دانش‌آموزان پایه اول
??) کمبود تجهیزات آزمایشگاهی
??) عدم تشویق به‌موقع و اصولی دبیران و مدیران
??) عدم برنامه‌ریزی صحیح جهت گذراندن اوقات فراغت
??) پایین بودن فرهنگ کتابخوانی
??) ناآشنایی داشتن آموزان با روش صحیح خواندن درس
??) نداشتن دورنمای روشنی از آینده در ذهن دانش‌آموزان
??) تاثیر دوستان ناباب بر روی برخی دانش‌آموزان
??) عدم ارتباط مناسب و مداوم اولیا با مربیان مدرسه
??) گسستگی‌های عواطف در خانواده‌های در حال فروپاشی
??) ضعف در توانایی شنیدن دانش‌آموزان و همچنین پایین بودن قدرت بینایی برخی دانش‌آموزان
??) کمبود و یا به‌طور کلی نبود امکانات رفاهی و تفریحی کارکنان آموزشی
??) حجم سنگین کتب درسی
??) طولانی بودن عدم حضور والدین در منزل به واسطه “چند نوبته بودن کار
??) واقعی نبودن ساعات پرورشی و مشکلات عدیده دانش‌آموزان در زمینه تربیتی و پرورشی.
پیشنهاد می‌گردد جهت برطرف شدن موانع و مشکلات به برخی راه‌‌حل‌های ارائه شده توجه شود؛
?) کاهش آمار دانش‌آموزان در کلاس‌ها حداکثر بیست نفر
?) تقویت اقتصادی کارکنان دلسوز آموزش و پرورش
?) مجهز کردن مدارس به وسایل آموزشی روز از جمله سایت‌های کامپیوتری، نوارها و فیلم‌های آموزشی
?) ارزشیابی مستمر و بجا از دبیران و تشویق آنها در جهت بالا بردن کیفیت کار
?) برگزاری جلسات ضمن خدمت مشترک بین مقاطع
?) فعال‌تر عمل کردن انجمن اولیا و مربیان در ارتباط با نقش والدین در پیشرفت تحصیلی
?) حذف تک ماده از دوره راهنمایی
?) تشویق و ترغیب دبیران به برگزاری ارتباط عاطفی مناسب با دانش‌آموزان
?) جلوگیری از تغییرات دائم و غیر لازم کتاب‌ها که فرصت لازم برای جا افتادن مطالب را چه برای دبیران و چه برای دانش‌آموزان از آنها سلب می‌کند
??) توجه مدیر به شعائر مذهبی و نمود آن در عملکرد افراد فعال در مدرسه در قالب شجاعت ابراز عقیده، شرح صدر، اعتماد به نفس، تحمل اختلاف سلیقه، تواضع و فروتنی و وفاق و همدلی، تقوا، امر به معروف و نهی از منکر، اخلاص در عمل و...
??) دقت در کیفیت نوشتار، محتوا، رنگ‌آمیزی و چاپ کتب درسی
??) مدارس در شناسایی خانواده‌های بی‌بضاعت سعی وافر نمایند و در جهت تقویت درسی فرزندان این‌گونه خانواده‌ها اقدامات لازم را به عمل آورند و می‌توانند به تشکیل گروه‌های درسی به وسیله دانش‌آموزان قوی تحت عنوان مدرسان جوان اقدام نمایند و در پایان به گروه‌های موفق جوایزی اهدا شود و در صورت امکان کلاس‌های تقویتی رایگان به کمک معلمین مجرب برگزار گردد
??) سخت‌گیری و بالا بردن شرایط قبولی در مقاطع ابتدایی و راهنمایی و عدم تاکید بر درصد قبولی در این مقاطع
??) تشکیل کلاس‌های فوق برنامه و تقویتی در حل تمرین برای ورود به پایه اول تحت عنوان کلاس‌های پیش‌دبیرستانی
??) برگزاری جشنواره‌های روشهای تدریس در منطقه و استان و کشور جهت دستیابی به روشهای جدید
??) توجه به خصوصیات رشد ذهنی فراگیران در سنین مختلف در هنگام تدوین اهداف و محتوای کتب
??) در شیوه ارزیابی از آموخته‌های دانش‌آموزان تجدیدنظر شده و به جای استفاده از روشهای سلیقه‌ای از آزمون‌های استاندارد استفاده شود
??) برگزاری آزمون‌های علمی چند مرحله‌ای در طول سال تحصیلی برای دانش‌آموزان و دبیران به تفکیک
??) سعی مشاوران در کمک‌رسانی به دانش‌آموزان جهت انتخاب رشته تحصیلی مناسب و متناسب با استعدادهای دانش‌آموزان
??) آشنایی با خصوصیات جسمانی و عاطفی و اقتصادی و فرهنگ خانواده‌ها به غیرصورت غیرمستقیم
??) در جهت ارائه تدریس بهتر و متناسب با اهداف و محتوای کتب حتی‌المقدور کتاب راهنمایی تدریس معلم به همراه وسایل کمک آموزشی متناسب با محتوا در اختیار دبیران قرار داده شود
??) بسط و توسعه جلسات آموزش خانواده
??) تقویت میزان مقبولیت معلم در بین دانش‌آموزان
??) تقویت یادگیری همگام با کاربرد
??) آشنایی دبیران و مدیران با روانشناسی سنی دانش‌آموزان
??) تشکیل و تقویت بانک بزرگ سوالات در مدرسه و گروه‌های آموزشی
??) توجه خاص به ورزش عمومی و حرفه‌ای در مقطع دبیرستان
??) فرهنگسازی جهت عدم استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی که تمرینات را حل کرده‌اند
??) توجه به تفاوت‌های فردی بین دانش‌آموزان در هنگام تدریس
??) تهیه کتاب‌های کار مناسب
??) گروه‌بندی دانش‌آموزان ضعیف و قوی با هم جهت بالا بردن توانایی بچه‌های ضعیف کلاس
??) پرهیز از توهین و تحقیر و تمسخر بچه‌های کلاس
??) توجه جدی به خلاقیت و نوآوری در امر آموزش
??) فعال‌تر کردن گردهمایی‌های دبیران هم‌رشته
??) اختصاص زمان مناسب و کافی برای آموزش کتب درسیامید است با رعایت موارد پیشنهادی و تلاش در جهت مشکلات و موانع بتوانیم گامی موثر در آموزش و مخصوصا پرورش کودکان و جوانان و نوجوانان این مرز و بوم برداریم.
|
