سنجش عملکرد  :  

شامل روش هایی است که توسط آن فراگیران فرصت می یابند مهارتها و شایستگی های آموخته خود را آشکار سازند و در حین آن نیز چیزهایی بیاموزند. این روشها مشتمل بر طراحی و اجرای آزمایش های علمی، نوشتن مطالب و مقالاتی که مستلزم بازاندیشی، بازسازی است، تفسیر و استفاده از نقشه ها و نمودارها، سرودن اشعار، کارهای علمی و نمایشی، طراحی و اجرای مهارتهای ورزشی، شرکت در امتحانات و آزمونهای شفاهی و زبانی و ... که همه و همه نشانگر کاربردی، واقعی و عملی سنجش عملکرد است.

            سنجش عملکرد یک دیدگاه، رویکرد و شیوه کلّی سنجش یادگیرنده است که از همه روش ها و ابزار موجود می تواند استفاده کند حتی از روش های مرسوم و معمول اندازه گیری مانند آزمونهای معلم ساخته، که البته لازم به ذکر است که آنچه که این ابزارهای رایج و کّمی را از روش های کیفی نوین متمایز می سازد، هدف و نحوه ی به کارگیری و استفاده از نتایج سنجش است. در ضمن عملکرد میتواند به شکل فردی یا گروهی سنجیده شود.  

بنابراین

بهتر است قبل از اجرای سنجش عملکرد چند سؤال از خود بپرسیم:

1-  می خواهیم چه مفهوم، مهارت یا دانشی را بیازماییم.( هدف )

2- فراگیران چه چیز باید بدانند. ( محتوا )

3- فراگیران در چه سطحی باید عملکرد مورد نظر را از خود نشان دهند. ( ملاک پذیرش عملکرد )

سه قسمت اصلی آزمون های عملکردی:

1-  تکلیف عمومی: فعالیّتی است که معلم طراحی می کند تا فراگیر درگیر شود.

2- برگه ارزشیابی: فراگیر راه حل، شیوه کار، نقشه کار..... را روی برگه ارزشیابی منعکس می کند.

3-  نمره گذاری: معلم با توجّه به هدفهای آزمون عملکردی که از قبل مشخص است معیار ارزشیابی را مشخص می کند.

     در پایان برای داشتن یک ارزشیابی توصیفی مطلوب و مفید لازم است که اولاً معلمان با اهداف این ارزشیابی و ابزار آن و نحوه ی انجام آن آشنا شوند و آن گاه اولیا را در جریان کار قرار دهند و سپس دانش آموزان را توجیه کنند در این صورت است که همگی با هم با فکر و توان هم می توانیم راه را تا پایان ادامه دهیم و به نتیجه مطلوب برسیم  .

تعریف آزمون های عملکردی:                آزمون های عملی در هم تنیده ای که با استفاده از ابزار و وسایل، دانش عملی و محتوایی دانش آموزان، توانایی آنان در بکار گیری دانش فراگرفته شده برای استدلال کردن و حل مسئله ی مورد سنجش که در بر گیرند? داوری و قضاوت، در مورد بازده یا عملی است

·                     آزمون های عملکردی با مهارت سر و کار دارند مهارت در استفاده از فرآیندها و شیوه های اجرایی و نیز مهارت در تولید فرآورده ها برای مثال دروس علوم با مهارتهای آزمایشگاهی، دروس ریاضی با مهارتهای حل مساله، دروس فارسی و زبان انگلیسی با مهارتهای بر قرار کردن ارتباط.

·                     آزمون های عملکردی ابزاری هستند که بعنوان مکمل آزمون های کتبی می توانند معلمان را در بهتر سنجیدن میزان توفیق یادگیرندگان در رسیدن به هدفهای متنوع تحصیلی یاری دهند.

هدفهای آموزش و یادگیری را می توان به دو بخش زیر تقسیم کرد:

  ?                       هدفهای که به دانستن در باره امور مربوط می شوند: مثلاً‌میکروسکوپ برای مطالعه جانداران کوچکی که با چشم غیر مسلح مشاهده نمی شوند به کار می رود .

  ?                       هدفهایی که به دانستن نحوه انجام دادن یا کاری مربوط می شوند. ( مثلاً‌ کار کردن با میکروسکوپ ) آن دسته از وسایل اندازه گیری که می کوشند تا بسنجند که چگونه می توان کاری را انجام دهد غالباً ‌آزمون های عملکردی نام دارند و آن دسته از وسایل اندازه گیری که می کوشند تا دامنه و صحت دانش شخص را بسنجند معمولاً‌ آزمون های کتبی نامیده می شوند.

ملاک یا معیار عملکرد در هدفهای عملکردی

الف) با توجه دقت به عملکرد: مثلا ً‌با استفاده از یک دماسنج، دما را تا دهم درجه اندازه گیری کند.

ب) با توجه به سرعت عملکرد: مثلاً ‌با در اختیار داشتن وسایل لازم در پانزده دقیقه عیب یک رادیو را تشخیص دهد.

پ) با توجه به توالی درست مراحل: مثلاً‌ در آزمایشگاه یک میکروسکوپ را با رعایت مراحل درست تنظیم کند.

ت) با توجه به مهارت عملکرد: مثلاً‌ با دردست داشتن اره یک قطعه چوب را با مهارت اره کند.

ث) با توجه به رعایت ایمنی: ‌مثلاً ‌اتومبیلی را ‌بودن زیر پا گذاشتن هیچ یک از مقررات ایمنی رانندگی براند.

فرآیند در مقایسه با فرآورده

  ?                       آزمون های عملکردی با فرآیند، ‌فرآورده و یا ترکیبی از این دو سرو کار دارند. ماهیت عملکرد مورد سنجش مشخص می سازد که تأکید بر چه قسمتی باید باشد بعضی از عملکرد ها به محصولات یا فرآورده های ملموس و عینی نمی انجامد مانند کار با وسایل آزمایشگاهی، ‌سخنرانی کردن، ‌نواختن آلات موسیقی. 

  ?                       در بعضی زمینه های عملکردی دیگر،‌ محصول یا فراورده مورد تأکید است و توجه چندانی به فرایند یا شیوه اجرا نمی شود؛ مانند ارزشیابی از یک مقاله تحقیقی.

  ?                       در بسیاری از موارد هم فرآیند و هم فرآورده هر دو به عنوان جنبه های مهم عملکرد سنجش می شوند؛ برای مثال مهارت در عیب یابی و تعمیر یک تلویزیون یا اتومبیل.