روش سنتی (انفعالی و غیر فعال)  

روش نوین آموزش (فعال)  

  1- دانش آموزان مفاهیم، تجربه ها و قوانین را می خوانند، حفظ می کنند و می کوشند که به خاط بسپرند.  

   1- دانش آموزان، ضمن انجام دادن فعالیت ها یا کسب تجربه، در تولید مفاهیم شرکت دارند و نتایج هر تجربه را به طور مستقیم به دست می آورند.  

  2- دانش آموزان مطالب مختلف را در ذهن خود نگه می دارند و هنگام پرسش و پاسخ، مطالب حفظ شده را بازگو می کنند؛ به عبارت دیگر، در این روش (مدل بانکی)، دانش آموز هر چه را به امانت به ذهن خود سپرده است هنگام آزمون، پی می دهد.  

  2- دانش آموزان با افراد گروه خود به بحث و گفت وگو می پردازند و افراد گروه با هم کار می کنند. گروه ها هنگام گزارش دادن به جمع، نظرات خود را با گروه های دیگر مقایسه می کنند و بسیاری مطالب را از یک دیگر می آموزند. معلم در حین ارائه شدن گزارش ها و پرسش و پاسخ، در صورت لزوم دانش آموزان را راهنمایی می کند و اگر اشتباهی رخ داده باشد، آن را تصحیح می کند و به فراگیری دانش آموزان یاری می رساند.

3- معلم اغلب با روش سخنرانی درس می دهد و کوشش می کند همه ی جزئیات را مطرح کند و به آنها پاسخ دهد. او در صورت لزوم، شکل می کشد، تمرین می دهد و خود به حل تمرین ها کمک می کند و با مثال های متعدد، مفاهیم را توجیه می کند، به عبارت دیگر ، نقش حل المسائل را برای دانش آموزان ایفا می کند.

3- معلم راهنمای یادگیری است و به جای پاسخ گویی مستقیم به پرسش دانش آموزان، می کوشد با طرح پرسش های متعدد، دانش آموزان را به طرف پاسخ صحیح هدایت کند و به جای آن که مشکل دانش آموز را حل کند، سعی دارد مسئله طرح کند و دانش آموز را به اندیشیدن عادت دهد.

4- اغلب معلمان جزوه می گویند، مطالب کتاب را خلاصه می کنند و دانش آموزان را به سمت کتاب های حل المسائل سوق می دهند. بدین ترتیب، دانش آموزان بدون فهمیدن صورت مسئله، پاسخ آن را از کتاب رونویسی می کنند.

4- معلم به دانش آموزان پاسخ کلیشه ای نمی دهد و از روش پرسش و پاسخ سنتی دوری می کند. او پرسش ها را به طریقی مطرح می کند که در کلاس قابل بحث باشد؛ به عبارت دیگر، پرسش فقط دارای یک پاسخ نباشد تا فرصت گفت وگو برای همه ی دانش آموزان فراهم آید.

5- معلم به کلاس تکلیف می دهد یا از دانش آموزان می خواهد موضوعی را رونویسی کنند یا خود به تجربه دست می زند و دانش آموزان در این فرایند تماشاچی هستند.

 5- معلم هر دانش آموز را تشویق می کند که درباره ی موضوعی انتخابی، از دیگران بپرسد، کمک بگیرد، اطلاعات دریافتی را جمع آوری کند و پس از بحث در گروه، نتایج را به جمع گزارش دهد. هم چنین، برای نظریه های خود وسایلی بسازد و خود تجربه کند و نتیجه ی آزمایش را گزارش دهد.

6- در روش سنتی (انفعالی)، معلم نظم کلاس و حضور و غیاب دانش آموزان را کنترل می کند. او خود تدریس می کند، جزوه می گوید، تمرین تهیه می کند و ارائه می دهد، پرسش می کند و گاهی، پاسخ پرسش ها را می دهد، تمرین ها را حل می کند و رفع مشکل می کند. در حقیقت، معلم در صحنه ی آموزش کاملا? فعال است و دانش آموزان ساکت نشسته اند و ظاهرا? گوش می کنند، جزوه می نویسند و گاهی پرسش مطرح می کنند و اگر از آننها سؤال شود، به آن پاسخ می دهند.

6- دانش آموزان به مطالعه کردن تشویق می شوند و در مورد نتایج مطالعات خود با اعضای گروه بحث می کنند. کنترل حضور و غیاب دانش آموزان به عهده ی سرگروه است. هنگام بحث در گروه، رعایت نوبت و نظم و ترتیب به  عهده ی گروه است. معلم بر فعالیت های گروه نظارت دارد و در صورت لزوم با طرح پرسش هایی، دانش آموزان را به طرف پاسخ صحیح هدایت می کند؛ به عبارت دیگر، در این روش دانش آموزان در صحنه ی آموزش فعالیت می کنند و معلم، راهنما و ناظر فعالیت های آنهاست.

7- در این روش، هدف یاددادن و تکیه کردن بر محفوظات و کسب دانستنی های ضروری و غیرضروری محصول روش سنتی، تربیت «مهندس» و «دکتر» برای تصدی مشاغل در جامعه است.

 7- در روش فعال، هدف یادگیری است؛ به طوری که دانش آموز به یادگیرنده ای مادام العمر تبدیل می شود. در این روش، هدف های آموزش شامل موارد زیر است: 

الف- دانستنی های ضروری (دانش پایه) که شامل چهار قسمت اساسی علوم فیزیکی، علوم زمین، علوم زیست و علوم بهداشت است.
ب- کسب مهارت های ضروری، هم چون: مشاهده، اندازه گیری، پیش بینی، استنباط، برقراری ارتباط، ... و طراحی تحقیق. با فراگیری این مهارت ها، دانش آموز می تواند بر دانش پایه ی خود بیفزاید و مشکلات خود راحل کند.
پ- کسب نگرش هایی چون کنجکاوی، میل به یادگیری، کار دسته جمعی، حفظ محیط زیست و غیره؛ به عبارت دیگر، هدف اساسی این روش، تربیت انسانی علاقه مند به زندگی و حافظ محیط زیست است. بدین طریق، انسانی توانا و مسئول در حل مسائل زندگی خود و مسائل جامعه تربیت می شود. او می  تواند طبیعت خود را مشاهده کند، نکته ها را از طبیعت دریافت کند و حافظ روش های متعالی انسانی باشد.