·به خاطر داشته باشید هر کاری را که برای پروژه انجام می دهید با ذکر تاریخ در "دفتر کارنمای "
پروژه ثبت کنید و بنویسید که چه قدر وقت صرف آن کرده اید . همواره از مراحل کار خود عکس

تهیه کنید ، چرا که این عکس ها مورد نیاز دفتر کارنما یا تابلوی نمایش خواهد بود .
-2 مدیریت زمان:
·از یک جدول زمانبندی استفاده کنید تا بتوانید پروژه خود را طبق یک برنامه زمانی مشخص پیش
ببرید و در نهایت تابلوی نمایش خود را به موقع آماده کنید . اگر پروژه شما با موجودات زنده
سروکار دارد ( افراد ، گیاهان و جانوران ) باید مطمئن شویدکه وقت کافی برای آزمایش خود دارید .
( به یاد داشته باشید که رشد گیاهان کند و زمانبر است )
-3 انتخاب موضوع و تعریف مسئله :

·فهرستی از موضوعات مورد علاقه خود را در دفتر کارنمایتان یادداشت کنید .
·برای اینکه از میان فهرست خود مناسبترین موضوع را انتخاب کنید این سوالات را از خودتان بپرسید :
- آیا می توانم اطلاعات کافی در باره موضوع مورد نظرم پیدا کنم ؟
- آیا آزمایش کردن روی این موضوع نیاز به وسایل یا شرایط خیلی خاصی دارد ؟
- آیا وقت کافی دارم که روی موضوع مورد نظر آزمایش انجام دهم ؟
·اطمینان حاصل کنید که موضوع مورد نظر شما قابلیت طراحی و اجرای آزمایش را دارد
·موضوع شما نباید فقط به ساخت یک وسیله ختم شود چرا که در این صورت از نمایش علمی فراتر
نرفته اید .
·موضوع منتخب خود را پس از طی مراحل فوق در قالب یک سوال آزمون پذیر بنویسید . این جمله
سوالی " مسئله " نامیده می شود . مسئله در واقع همان سوالی است که آزمایش شما سعی دارد به آن پاسخ دهد .
-4 جمع آوری اطلاعات :
·سری به کتابخانه بزنید تا ازکتابها ، مجلات ، دائره المعارف ها و منابع اینترنتی اطلاعات مرتبط با
موضوع خود را جمع آوری کنید .
·آنچه را که پیدا می کنید در دفتر کارنمای خود یادداشت کنید .
·به خاطر داشته باشید که مشخصات کتاب یا وب سایتی راکه مطلب را از آن استخراج کرده اید با ذکر
نویسنده ، سال نشر و ناشر یادداشت کنید چرا که این ها بعدا "منابع" شما را تشکیل خواهند داد.
·با افراد متخصص گفتگوکنید و اطلاعات خود را کامل کنید .
·از معلم یا والدین خود بخواهید کمک کنند تا یک قرار مصاحبه با افراد مطلع در باره موضوعتان تنظیم
کنید. اگر هم لازم شد از طریق پست الکترنیکی و یا نامه نگاری با شرکت ها و افراد متخصص ارتباط
برقرار کنید
تحقیق شما وقتی کامل می شود که به یک حدس هوشمندانه در باره جواب مسئله دست پیدا کنید . این حدس هوشمندانه همان فرضیه است .
·پس از تکمیل تحقیقات ، اطلاعات به دست آمده را در قالب پاراگراف سازمان دهی کنید . این
مطالب همان "تحقیق زمینه ای" شما است که روی تابلوی نمایش خواهید چسباند .
-5 فرضیه سازی :
·فرضیه" حدس هوشمندانه شماست که برپایه اطلاعاتی که جمع آوری نموده اید مطرح می کنید . "
·فرضیه اعلام می کند که در نتیجه تغییراتی که شما در جریان آزمایش اعمال می کنید چه اتفاقاتی رخ
خواهد داد.
·فرضیه در واقع پیش بینی می کند که چگونه در اثر تغییر دادن یک عامل ، عامل دیگر تغییر خواهد
کرد. این همان چیزی است که آن را علت و معلول می نامند .
·فرضیه خود را در قالب یک جمله به طور واضح و به روش زیر در دفتر کارنما بنویسید:
من حدس می زنم که ................................................. باعث ........................................ می شود .
-6 تعیین متغیرها :
·متغیرها شامل تمام عواملی می شوند که می توانند در آزمایش شما تغییر کنند .
·در هرآزمایشی ، تنها مجازید که یک عامل را تغییر دهید .
·دنبال پیدا کردن این باشید که چه عاملی سبب( علت ) رخ دادن یک پدیده می شود .
·علت در فرضیه شما همان متغیر مستقل است .
·معلول در فرضیه شما همان متغیر وابسته است .
·تنها عاملی که مجاز به تغییر دادن آن در جریان آزمایش هستید "متغیر مستقل" است .
·و آنچه که پس از این تغییرات رخ می دهد همان "متغیر وابسته" است .
·سایر عوامل درجریان آزمایش شما هیچ تغییری نمی کنند که به آنها "متغیرهای کنترل شده "
می گویند.
·متغیرهای مستقل ، وابسته وکنترل شده ی آزمایش خود را تعیین کنید و در دفتر کارنما بنویسید . این
نوشتار بعدا در بخشی از تابلوی نمایش شما به عنوان "تعاریف" خواهد آمد . در بخش تعاریف علاوه
بر تعریف متغیرها هر لغت مهمی را هم که درعبارت مسئله به کار رفته و ممکن است برای شما یا
دیگران نا آشنا وجدید باشد تعریف کنید .
-7 طراحی آزمایش :
·فهرست مواد " مورد نیاز برای انجام آزمایش خود را بنویسید . "
·روش کار " خود را طراحی کنید و در دفتر کارنما ، شرح دهید. مراحل را به دقت و به ترتیب "
پیش بینی کنید و یک دستورالعمل گام به گام برای اجرای آزمایش خود بنویسید.
·یک آزمایش باید حداقل شامل دو گروه باشد. یک گروه ، گروه? " کنترل " و دیگری گروه
" متغیر " است. هر دو گروه کاملا یکسان هستند مگر در یک مورد خاص ." متغیر مستقل" همان
مورد خاصی است که تفاوت می کند و شما می خواهید اثر آن را در آزمایش بیازمایید. مثال : فرض
کنید مسئله شما این است که بچه چرا گریه می کند ؟ و شما به این فرضیه رسیده اید که علت آن
نبود بطری شیر اوست . برای اثبات این فرضیه باید آزمایش های زیر را در دو گروه کنترل و متغیر
انجام دهید :
گروه متغیر
گروه کنترل
·در جریان آزمایش روی گروه کنترل هیچ تغییری ایجاد نمی کنید .
·گروه کنترل ثابت می کند هر نتیجه ای که در گروه متغیر اتفاق می افتد ناشی از تغییراتی است که
شما اعمال کرده اید .
-8 اجرای آزمایش :
·آزمایش خود را حداقل 3 بار تکرار کنید .
·در اجرای آزمایش از دستورالعمل گام به گامی که نوشته اید دنباله روی کنید .
·هر چیزی را که انجام می دهید یا مشاهده می کنید در دفتر کارنما یادداشت کنید ، هرچند بعضی
چیزها به نظر شما کودکانه یا کم اهمیت برسند .
·اگر چیزی را اندازه گیری می کنید حتما باید از واحدهای استاندارد مثل سانتیمتر ، گرم و یا لیتر
استفاده کنید .
·هر بار که آزمایش می کنید ، زمان و تاریخ آن را در دفتر کارنما یادداشت کنید .
·شاید بخواهید از آنچه رخ می دهد عکس بگیرید یا تصویری را بکشید .
·نگران خط خوردگی در دفتر کارنمای خود نباشید ! هیچ گاه اشتباهات خود را از دفتر کارنما پاک
نکنید و فقط کافی است روی آنها یک خط بکشید .
-9 ثبت و سازماندهی نتایج :
·نتایج ، آنچه را که رخ داده بیان می کنند . به خاطر داشته باشید که یک آزمایش خوب نتایجی را به
همراه خواهد داشت که به آسانی قابل اندازه گیری باشند .
·از یک جدول برای ثبت نتایج در دفتر کارنمایتان استفاده کنید .
نوزاد گریان + بطری شیر = نوزاد آرام و شاد
مسئله + متغیر مستقل = متغیر وابسته
نوزاد گریان + نبود بطری شیر = نوزاد همچنان گریه می کند
مسئله + هیچ گونه تغییر در هیچ چیز = کنترل
·نتایخ خود را به شکل یک نمودار در آورید .
·اگر آنچه رخ داده است خلاف آن چیزی بوده است که شما انتظار داشته اید ، نگران نباشید.
-10 نتیجه گیری :
·به مجموعه اتفاقاتی که رخ داده است فکر کنید .
·نتیجه گیری در این باره بحث می کند که آیا نتایج به دست آمده از آزمایش ، فرضیه شما راتایید می
کند یا نه.
·نتیجه گیری" خود را در قالب یک پاراگراف و به این شکل در دفتر کارنمای خود یادداشت کنید "
:
نتایج آزمایش فرضیه من را تایید می کنند زیرا ........................................................
نتایج آزمایش فرضیه من را تایید نمی کنند زیرا .......................................................
·اگر راهکارهایی برای بهبود آزمایش خود دارید آنها را هم ذکر کنید.
-11 گزارش کتبی:
·برای پروژه خود یک گزارش کتبی بنویسید . ( روش نگارش آن در ادامه خواهد آمد )
-12 تابلوی نمایش:
·تابلوی نمایش خود را بسازید و این قسمت ها را در آن بگنجانید : مسئله ، فرضیه ، تعاریف ، تحقیق
زمینه ای ، روند آزمایش ( روش کار ) ، نتایج ( در قالب جدول یا نمودار ) ، نتیجه گیری و منابع
همچنین بخش" سپاسگزاری " را روی تابلوی نمایش فراموش نکنید ( نام افرادی که در انجام پروژه
به شما کمک کرده اند با ذکر اینکه چگونه شما را کمک کرده اند )
·با دقت به ترکیب تابلوی نمایش خود توجه کنید . ترتیب مطالب روی تابلو باید گویا و به لحاظ
بصری جذاب باشد . مطمئن شوید که تابلو همه موارد لازم از جمله عکس را دارد و دفتر کارنمای
خود را هم کنار تابلو بگذارید . در آخرین قدم یک " عنوان " خلاقانه به تابلوی خود اضافه کنید .
نام عکاس را هم حتما در کنار عکس ها بنویسید .
-13 تمرین برای ارائه شفاهی پروژه :
·اطمینان حاصل کنید که پروژه خود را خوب فهمیده اید و می توانید در باره آنچه از آن آموخته اید با
دیگران صحبت کنید . تمرین کنید که بتوانید پروژه خود را به یک فرد بزرگسال توضیح دهید .
-5 ارائه پروژة علمی به نمایشگاه
دراین بخش ، دانش آموز روند? تلاشهای علمی خود را در معرض دید و قضاوت دیگران قرار می دهد . حواس بینایی
و شنوایی بهترین دریچه هایی هستند که برای ورود به ذهن بازدیدکنندگان می توان از آنها بهره گیری کرد .
بنابراین دانش آموز باید از تمام ظرفیت های دیداری و شنیداری افراد بازدید کننده برای انتقال کار خود به آنهااستفاده کند.
هر پروژه علمی برای ارائه به نمایشگاه و قرار گرفتن در معرض دید بازدیدکنندگان باید دارای این عناصر باشد :
- تابلوی نمایش
- مواد نمایشی
- گزارش کتبی ( فقط برای پروژه های آزمایش )
- دفتر کارنما
-1-5 تابلوی نمایش :
·برای نمایشگاه پروژه علمی لازم است یک تابلوی نمایش بسازید . هدف از ساخت تابلوی نمایش این
است که خلاصه ای از کارتان را به شیوه ای چشمگیر با دیگران درمیان بگذارید . یک تابلو نمایش
90 ارتفاع دارد . cm 120 طول و cm استاندارد دارای سه دیواره است و در حالت گشوده حداکثر
·اطلاعات را مثل صفحه یک روزنامه سازماندهی کنید . بسته به نوع پروژه ای که انجام داده اید نوشته
های روی تابلو را آماده کنید و آنها را طوری روی تابلو بچسبانید که مستمعین بتوانند به سرعت و همزمان با توضیحات شما مسیر کارتان را از بالا به پایین و از راست به چپ دنبال کنند .
·حداقل از قلم 16 برای نوشته های روی تابلوی نمایش استفاده کنید که از فاصل? چند قدمی به آسانی
خوانده شوند . خوب است که برای زیرنویس عکسها و جدول ها از قلم کوچکتر استفاده کنید .
" آزمایش " است . برای انواع دیگر پروژه اطلاعات ضروری جهت نصب روی تابلوی·
نمایش، بر اساس نوع پروژه متفاوت خواهد بود .
عنوانی انتخاب کنید که کار شما را به درستی توصیف کند و در عین حال توجه افراد را به خود جلب
کند.
·یک تصویر هزار کلمه حرف می زند ! از عکس ها برای توضیح روند کار و از نمودارها برای نمایش
نتایج استفاده کنید . اما به خاطر داشته باشید که متن نوشته هایتان را روی عکس ها یا تصاویر نیندازید .
چرا که این کار باعث می شود خواندن نوشته ها دشوار شود .
مواد و فنون ساخت تابلوی نمایش
·یک تابلو نمایشِ استاندارد سه دیواره دارد و به خوبی و بدون تکیه دادن می ایستد . تابلوی نمایش
می تواند سفید ، سیاه یا رنگی باشد . جنس آن هم می تواند از مقوای محکم یا کارتن پلاست یا چوب وامثال این ها باشد که به سهولت از بازار قابل تهیه است . می توانید تابلو را از یک کارتن بزرگ و محکم
مثل کارتن یخچال بسازید تا برای شما مجانی تمام شود !
اطلاعاتی را که قرار است روی تابلوی نمایش بچسبانید ، روی کاغذ سفید بنویسید یا چاپ کنید . قبل از چسباندن هر ورقه روی تابلوی نمایش از غلط گیری آن مطمئن شوید .
چسب های مایع برای چسباندن ورقه های کاغذ به تابلوی نمایش کارایی خوبی دارند . برای مواردی مثل عکسها که چسباندن آنها با چسب مایع مشکل است ، می توانید از چسب های نواری دو طرفه ( دو طرف آن قابلیت چسبیدن دارد ) استفاده نمایید .
نکته:به جای استفاده ازکاغذ های معمولی از کاغذهای مقوایی 65 گرمی و یا 110 گرمی استفاده کنید ، چون موقع چسباندن به تابلوی نمایش کمتر چین و چروک می خورند . کاغذهای مات بر کاغذهای برّاق
این نمونه نشان می دهد که چگونه وقتی متن را روی تصویر چاپ می کنیم خواندن آن دشوار می شود .
سؤال پروژه : باز گو کننده موضوع آزمایش شما است و در قالب یک جمله پرسشی بیان می شود.
تعاریف : دراین قسمت متغیرهای مستقل ، وابسته و کنترل شده را تعیین می کنید .
فرضیه : پیش بینی شما از نتایج آزمایش
مزیت دارند چون کاغذهای براق باعث انعکاس نور و برق زدن تابلوی نمایش می شوند و خواندن مطالب
آن را دشوار می کنند . برای برجسته کردن و جذاب شدن نوشته های تابلوی نمایش می توانید از کاغذ
رنگی استفاده کنید . شیوة مرسوم در این زمینه این است که نوشته را ابتدا روی کاغذ سفید پرینت می
کنند و سپس آن را روی کاغذ رنگی می چسبانند(مقداری از کاغذ رنگی به عنوان حاشیه بیرون می ماند )
-2-5 گزارش کتبی
·برای پروژه خود یک گزارش کتبی بنویسید .
·گزارش کتبی به دیگران کمک می کند که در مورد کارعلمی شما مطالب بیشتری را بخوانند .
·اطلاعات گزارش کتبی خود را از دفتر کارنما استخراج کنید .
·گزارش کتبی فقط برای پروژه های آزمایش ضروری است و آماده سازی آن کار دشواری نبوده و فقط
مستلزم کنار هم گذاشتن اطلاعاتی است که شما در طول انجام پروژه ، جمع آوری نموده اید .
·این گزارش با احتساب صفحه عنوان حد اکثر باید 9 صفحه باشد .
·گزارش کتبی شامل این قسمت ها خواهد بود و هر یک از این مطالب باید در صفحه مربوط به خود قرار
بگیرد :
·صفح? 1 (جلد گزارش محسوب می شود ) عنوان : باید شامل این موارد باشد : عنوان پروژه(با قلم درشت )
، ترجیحاً عکسی از آزمایش شما ، و در پایین آن : نام و نام خانوادگی ، پایه ، مدرسه ، معلم راهنما و
تاریخ
·صفحه 2
·صفحه 3 ( حداکثر تا صفحه 5 ) تحقیق زمینه ای : بازگو کننده مطالبی است که شما در جریان تحقیق از
منابع اطلاعاتی ( کتابخانه ، جستجوی اینترنتی و یا مصاحبه با افراد متخصص ) در ارتباط با موضوع خود
پیدا کرده اید . ( می تواند بیش از یک صفحه و حداکثر 3 صفحه باشد )
·صفحه 6 مواد و روش کار: شامل فهرستی از مواد استفاده شده شما و شرح گام به گام فعالیت هایی است
که در جریان آزمایش انجام داده اید .
·صفحه 7 نتایج : شامل داده هایی می شود که از انجام آزمایش به دست آورده اید و باید آنها را در قالب
یک جدول یا نمودار ارائه کنید . به علاوه دو یا سه جمله هم در باره دادهایتان توضیح دهید .
در نظر بگیرید و گزارش کتبی را مثل لینک های آن ( homepage ) تابلوی نمایش را مثل صفحه اصلی یک سایت
·صفحه 8
·صفحه 9
·اطلاعات تابلوی نمایش شما نباید دقیقاٌ همان مطالبی باشد که در گزارش کتبی شما آمده است ؛ بلکه باید
نکات برجست? کار شما را به طور خلاصه و در یک نگاه کلی نشان دهد . تابلوی نمایش یعنی پروژه در
یک نگاه . مثال زیر به خوبی ارتباط و میزان مطالب تابلوی نمایش و گزارش کتبی را نشان می دهد :
·همان طور که از مثال بالا پیداست در صفحه اول سایت(یعنی تابلوی نمایش) مطالب به صورت تلگرافی
نوشته می شود و شرح مفصل تر آن در لینک ها(یعنی گزارش کتبی ) می آید .
-3-5 مواد نمایشی
·شامل نمونه ها، دستگاه ها ، مدل ها و سایر اقلام مجاز مربوط به پروژه می باشد. این اقلام روی می ز و در
جلوی تابلوی نمایش قرار می گیرند.
·همه دانش آموزان موظف به پیروی از شرایط زیر جهت نمایش پروژه خود در سالن نمایشگاه پروژه های
علمی می باشند :
اقلام نمایشی غیر مجاز
·هر گونه موجود زنده ( به صورت زنده ، مرده یا خشک شده و اعم از گیاه یا جانور )
·هر گونه اندام یا مایعات بدن انسان و حیوانات ( مثلا خون یا ادرار )
نتیجه گیری: این قسمت خلاصه ای است از آنچه که شما از آزمایشتان دریافته اید . در اینجا به
مسئله ای که در ابتدا طرح کرده اید پاسخ می دهید و با مقایسه فرضیه خود با نتایج به دست آمده
از آزمایش تحلیل می کنید که آیا فرضیه شما تایید شده است یا خیر .
ایده هایی برای تحقیق بیشتر : در بعضی از پروژه های علمی نمایشگاهی لازم است ، شما زمینه
های پژوهشی بیشتر که ممکن است قصد داشته باشید براساس آنچه از آن پروژه آموخته اید ، دنبال
نمایید ، مطرح و در بارة آن بحث کنید .( اختیاری )
کتابشناسی ( منابع ) : فهرست کتاب ها ،مجلات ، وب سایت ها ، افراد متخصص و ... که
شما اطلاعات تحقیق زمینه ای خود را از آنها گرد آوری نموده اید .
سپاسگزاری . این قسمت ، در واقع فرصتی است تا از هم? کسانی که در انجام پروژة
علمی شما را یاری نموده اند ، از اشخاص گرفته تا یک شرکت خصوصی یا دایرة دولتی ،
با ذکر کاری که برای شما انجام داده اند تشکر نمایید