تربیت مقوله ای است که همه ی معلمین و مربیان، پدران و مادران و کلیه سیاستمداران و برنامه ریزان آموزشی ،برای آن اولویت و اهمیت خاصی قایل شده اند.

بودجه‌های کلانی برای این مهم صرف شده و می شود. نیروی انسانی گسترده ای جهت اجرای فرایند تربیت به کار گرفته می شود. معلمین بسیاری که شاید بیشترین حجم کارمندان دولت باشند در این امر حیاتی فعالیت می نمایند. اما با تمام تدارکی که همه و همه برای مقوله ی مقدس تعلیم و تربیت عهده دار می باشند، شاهد چالشهای جدی و مشکلات بسیاری در زمینه تربیت هستیم.

بودجه فراوانی صرف تربیت می کنیم اما خیلی وقتها کمترین نتیجه را می گیرم. فرزندمان را در مدارس غیرانتفاعی و یا در مدارس به اصطلاح مذهبی ثبت نام می کنیم تا در آنها نمودها و نمادهای تربیت صحیح را ببینیم اما ... !!!

حقیقتاً علت این ناکامی ها چیست و دلایل آن را در کجا باید جستجو کرد؟! به نظر می رسد مسأله تربیت صرفاً در گرو امکانات و بودجه مناسب نیست. اینگونه نیست که یک نظام مرفّه اقتصادی لزوماً کارکرد تربیتی صحیحی هم داشته باشد و خروجی های آن با تمام چارچوبهای قابل قبول تربیتی هماهنگ باشد. آنچه بیش از هر چیزی بر تربیت و پرورش ماندگار سایه می افکند مسأله ای فراتر از امکانات و رفاهیات است. و آن خودساختگی و سلامت مربی و معلم است.

اگر انتظار داریم متربیانمان به شکل صحیح و ریشه ای رشد نمایند، باید خودمان به عنوان مربیان و معلمان آنها درست رفتار کنیم و از هر آنچه در فرایند تربیت اخلال ایجاد می کند پرهیز نماییم. تربیت موفق و کارآمد لزوماً تربیت کلامی، مستقیم و علنی نیست. تربیت پایدار و ماندگار تربیتی خاموش، آرام و تدریجی است که در بسیاری از اوقات جنس آن نامرئی است. یعنی علناً چیزی دیده نمی شود اما در باطن، تأثیرگذاری و سازندگی در حال وقوع می باشد. در روایات نورانی که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام به دست ما رسیده، مسأله ی تربیت عملی مورد تأکید قرار گرفته است.

 امام صادق (علیه السلام): کونوا دعاهً الناس بغیر السنتکم. "مردم را به رشد و هدایت دعوت کنید اما بدون زبان و کلام" .  از نگاه دین و به خصوص مبانی تربیتی شیعی، اینکه معلم بر نفس خود بیش از نفس متربی خود مسلط باشد و بر روی آن کار کند، امری است جدی و مهم.

امیرالمومنین علیه السلام می فرماید:

من نصب نفسه للناس اماماً فعلیه ان یبدأ بتربیة نفسه قبل تربیة غیره و معلم نفسه و مؤدّبها احق بالاجلال من معلم الناس و مؤدبهم (نهج البلاغه حکمت/ 73)

کسی که خود را پیشوای مردم قرار می دهد، باید پیش از آنکه به تربیت دیگران بپردازد، به ترتیب خود اقدام نماید. و شایسته است تربیت کردن او به عملش پیش از تربیت کردن او به زبانش باشد. زیرا کسی که معلم و ادب کننده ی خویشتن است به احترام سزاوارتر است از کسیکه معلم و مربی مردم است.

معلمی که برای راز و نیاز با خالق وقتی را در نیمه شب اختصاص می دهد، قطعاً در هدایت و اثرگذاری بر شاگردان خود بیش از معلمی که دروازه ی نیمه شب بر روی او بسته است، موفق تر خواهد بود

 

 

 حکیم فرزانه مرحوم علامه کرباسچیان می گفت:" معلم دارای تشعشع روحی است. از او هر آنچه درون اوست تراوش می کند.

اگر زمینه های پاک و زلال هدایت یافتگی در او موجود باشد، می تواند هدایت گری کند و اگر ذات و درون او خالی و تهی باشد، قدرت سازندگی و تأثیرگذاری را نخواهد داشت."

در تعالیم اسلام و در منابع تربیت دینی مسایلی همچون:

توجه به نماز، اخلاص، لقمه ی حلال، تهجّد و شب زنده داری، انس و ارتباط با اولیاء خدا و اهل بیت،بی رغبتی به دنیا،توسل و تضرع، دعا و نیایش از جمله مسایلی است که در مسیر تربیت و متربی تأثیر مستقیم و غیرقابل انکار می گذارد.

آنچه بیش از پیش باید به آن توجه داشته باشیم روح و باطن هدایت است که در زیر پوست تربیت گنجانده شده است.  

  

 

معلمی که برای راز و نیاز با خالق وقتی را در نیمه شب اختصاص می دهد، قطعاً در هدایت و اثرگذاری بر شاگردان خود بیش از معلمی که دروازه ی نیمه شب بر روی او بسته است، موفق تر خواهد بود.