تعریف املا:  ((املا به معنی جانشین ساختن صحیح صورت نوشتاری کلمات حروف به جای صورت آوای

 آنهااست. )) (زند , 1378 ص 149 )

 اهداف درس املا در دوره ی ابتدایی :

 1-   آموزش نوشتن کلماتی که مورد احتیاج دانش آمو.ز است

 2-   ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان

 3-   افزایش خزانه لغات دانش آموزان

 4-   آموزش شیوه نگارش حروف وکلمات

 در یاد گیری املا یک کلمه سه عامل موثرمی باشد :

 الف- شنیدن  ب- دیدن وتجسم ذهنی کلمه  ج- نوشتن کلمه

 باتوجه به این سه عامل زمانی دانش آموز کلمه را به درستی خواهد نوشت که آن کلمه را خوب بشنود , بتواند

 در ذ هن خود آن را تجسم کند و در نهایت کلمه را بنویسد (حرکتی)

  در زیر توالی آن توضیح داده می شود:

 الف – شنیدن کلمه         تشخیص دقیق کلمه                 تدراک کلمه

 ب- تشخیص کلمه        یادآوری و مجسم ساختن تصاویر         بازشناسی کلمه صحیح در ذهن

 ج- نوشتن درست کلمه         نوشتن صحیح حروف سازنده کلمه           بازنویسی کلمه و توالی مناسب آنها

 بطور خلاصه مدل نگارش کلمات دراملا عبارت از:

 ادراک کلمه             باز شناسی کلمه           باز نویسی کلمه

 هر یک از این توالی در مدل، مربوط به یک یا چند فرآیند ذهنی است،

  ادراک کلمه مربوط به حافظه شنیداری و تمیز شنیداری است . بازشناسی کلمه مربوط

  به حافظة دیداری وتوالی دیداری است. و باز نویسی کلمه مربوط به حافظه حرکتی

 است.  باتوجه به مطالب ارائه شده مدل آموزشی املا به شرح زیر ارائه معرفی می گردد:

بر اساس مدل ارائه شده کلیه برنامه های آموزشی املا بایستی به سه رکن آن یعنی ادراک , بازشناسی و

 بازنویسی توجه کنند . بررسی نقادانه برنامة درسی املا در دورة ابتدایی مؤید این نکته است که برنامه های

 درسی تنها برباز نویسی محدود بوده و دو بعد دیگر چندان مورد توجه نیست لذا برنامه های درسی املا از وجه

  آموزشی به وجه آزمونی تبدیل شده است . برنامة درسی مبتنی بر این مدل که هر سه رکن را شامل شود .

 براساس الگوی معرفی می شود :

  الگوی برنامة درسی املا

1-   انتخاب متن املا و نوشتن آن روی تخته کلاس و خواندن آن توسط دانش آموزان

 2-   پاک کردن متن از تخته و قرائت آن توسط معلم ونوشتن آن توسط دانش آموزان

 3-   تصحیح املا به صورت گروهی (( توسط خود دانش آموزان ))

 4-   استخراج فهرست خطاهای دیکته ای

 5-   تمرین , توضیح و آموزشی بر مبنای عمده ترین غلطهای املایی , توضیح اینکه

  غلطهای املایی هر جلسه مبنای آموزشی برای جلسه بعدی املا قرار می گیرد .

 مهمترین محاسن این الگو عبارت از:

 1-   توجه به بعد آموزشی املا ، چون در مراحل پنجگانه بالا هدف آزمون نیست

 2-   انعطاف پذ یری در متن املا

 3-   توجه به سه رکن برنامه درسی املا از طریق دیدن متن , خواندن آن و

 بازشناسی و یاد آوری

 4-   کاهش مشکلات و خطاهای دیکته ای دانش آموزان , بتدریج با اجرای کامل برنامه

 5-   کاهش اضطراب و ترس دانش آموزان از برنامه های درسی دیکته

 6-   ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان برای نگارش کلمات

 7-   چون خطاهای دیکته ای توسط خود دانش آموزان با راهنمایی معلم استخراج

 می شوند . لذا دانش آموزان در رفع آن مصمم می شوند

 لازم به توضیح است که از تعداد جلسات اختصاص یافته در طول هفته به عنوان مثال 3جلسه می توان 2 جلسة

  آن را برای آموزش و 1 جلسة آن برای ارزشیابی و آزمون اختصاص داد. اجرای این الگودر سال تحصیلی

 83 –1382 در بیش از6 کلاس دورة ابتدایی مدارس روستایی که عمده تا ً دارای مشکلات خاصی دراملا بودند

  نشان داد که الگو در کاهش مشکلات املای بشی از 80 درصد موفق بوده است. متن املا بایستی از کلمات

 آشنای دانش آموزان انتخاب شود و به تدریج درجلسات بعدی به کلمات دشوار بینجامد . مرحله اول این الگو

 نسبت به سایر مراحل آن از اهمیت بیشتری برخوردار است

 زیرا برای درست نویسی کلمه لازم است که دانش آموز بتواند کلمه را بدرستی بخواند و تلفظ آن بدرستی یاد

 بگیرد ،تا آن را درک نماید. نوشتن متن املا و خواندن آن توسط معلم و دانش آموزان کلاس در بازشتاسی و

 حافظه دیداری برای بازخوانی کلمه بسیار مؤثر می باشد . چون الگو بر پایه آموزش املا طراحی شده است لذا

 توصیه می شود که از نمره دادن به دانش آموزان خودداری شود و ارزشیابی از کمی و عددی به کیفی تغییر

 یابد . واین فرآیند تا زمانی ادامه یابد که غلط های املایی به حداقل برسد. نمره دادن به املا بر اساس این الگو

 تنها در املای امتحانی پیشنهاد می شود . نکتة قابل توجه دیگر کلاس بایستی از حالت سنتی خود به کارگاه

 آموزشی تبدیل شود و همة فراگیران در نقش یاد گیرنده و یاد دهنده باشند وتعامل های بین فردی گسترش یابد .

  برای قرائت متن املا با توجه به اینکه متن چندین بار خوانده شده و توضیحاتی توسط معلم بر آن داده شده

 است . توصیه می شود هر بند از متن املا فقط دوبار تکرار شده و مدت زمان تقریرمتن حداکثر 25 دقیقه باشد

 ، حداکثر متن املا در هر جلسه بر اساس توان دانش آموزان و نوع متن از لحاظ دشواری کلمات و عبارات،

  متغیر می باشد . ولی به جهت هماهنگی مقدار متن املا در پایه های مختلف بدین شرح پیشنهاد می شود :

1-   برای کلاس اول ابتدایی – در نیمسال اول 8 جمله حداکثر 35 کلمه ودر نیمسال

دوم 10 جمله حداکثر 40 کلمه

2-   برای کلاس دوم ابتدایی حد اکثر10 سطر حدود 100 کلمه

3-   برای کلاس سوم ابتدایی حداکثر 12 سطر حدود 120 کلمه

4-   برای کلاس چهارم و پنجم ابتدایی  حداکثر 15 سطر حدود 150 کلمه

برای درک بهتر کلمات , گاهی نیاز است که کلمه برای دانش آموزان به همراه تصویر آموزش داده شود.

همچنین برای تجسم ذهنی یک کلمه بهتر است دانش آموزان آن را با انگشت خود در هوا بنویسند. برای یاد گیری

 بهتر می توان تمرینات فرعی دیگری همچون دنباله نویسی و کامل کردن کلمات ناقص نوشته شده ، تعیین تعداد

 حروف کلمه، تعیین تعداد نقطه ها ، دندانه ها و..... انجام داد. برای تصحیح املا در این الگو بایستی کلمات

مشکل در تخته نوشته شود و سپس دانش آموزان با کنترل و نظارت معلم متن خود دا با آن مطابقت نموده و غلط

های خود را استخراج نمایند. این مورد می تواند با عوض کردن دفاتر دیکته و یا تصحیح توسط یک عدة خاص از دانش آموزان انجام شود.

در پایان معلم به کمک دانش آموزان مهمترین مشکلات دیکته ای آن جلسه را در تخته کلاس نوشته و به دانش

آموزان در آن مورد آموزش می دهد.چنانچه وقت آن جلسه اجازه ندهد می توان آموزش را به جلسه بعدی موکول کرد .

اخذ: سروش معلم