پرده برداری از رازهای ماه

ناسا از سال گذشته دوران 23ماهه ای را به نام "سال منظومه شمسی" نام گذاری کرده است. قرار است این سازمان تقریبا در هر ماه از این دوران مجموعه‌ای از فضاپیما‌ها، مدارگردهای سیاره‌ای و کاوشگرها و سطح‌نوردهای اکتشافی را به فضا ارسال کند یا موفیقت رسیدن هر کدام از آن ها را به هدف خود جشن بگیرد. بخش دانش و فناوری تبیان از هفته های پیش اقدام به  معرفی هر یک از این پروژه های فضایی نموده است که این بار قصد داریم به معرفی ماموریت GRAIL و اهداف آن بپردازیم.

ماموریت گریل، پروژه ای اکتشافی است که در آن قرار است دو فضاپیمای دوقلو با نقشه برداری دقیق از میدان گرانشی ماه پرده از ساختار درونی تنها قمر زمین بردارند. این دو فضاپیما در مدارهای مشابهی سطح ماه را پویش خواهند کرد تا بتوانند اطلاعات دقیقی از آن به زمین ارسال کنند.

این دو فضاپیما را می توان تقریبا دوقلو دانست. هر کدام از آن ها در حدود یک ماشین لباس شویی اندازه دارند و تنها در موارد جزیی با یکدیگر تفاوت می کنند که موجب می شود فضاپیمای GRAIL-A جفت دیگر خود یعنی GRAIL-B را به دور ماه دنبال کند.

این دوفضاپیما در خلال پرواز خود به دور ماه از فراز کوه ها، دره ها و توده های پنهان شده در زیرسطح کره ماه گذر خواهند کرد. عبور از هر کدام از مناطق بالا موجب کم یا زیاد شدن اثر میدان گرانشی و تغییر تاثیر گرانش بر روی هر کدام از فضاپیماها و فاصله آن ها از یکدیگر خواهد شد.

ابزارهای نصب شده بر روی این دو فضاپیماها، تغییرات سرعت نسبی هرکدام از آن ها را به طور دقیق اندازه می گیرد و داشنمندان با ثبت و پردازش این تغییرات می توانند نقشه میدان گرانشی ماه را پیاده سازی کنند.

 این تکنیک نقشه برداری در واقع الگوبرداری شده از پروژه گریس (GRACE) است که در آن برای تحقیق بر روی میدان گرانش زمین و آب و هوای آن استفاده شده است.

البته این یکی از اهداف ماموریت گریل است. توسط داده های ارسال شده ی این فضاپیماهای دوقلو می توانیم درک خود را نسبت به ساختار درونی ماه افزایش دهیم و به بررسی حرارت درونی آن نیزبپردازیم.

تا 14 ام مرداد امسال این پروژه در حدود 496 میلیون دلار هزینه در برداشته است و طبق برنامه ریزی های انجام شده 17 شهریور ماه امسال این دو فضاپیما سوار بر راکت دلتا2 ماموریت خود را به سمت ماه آغاز می کنند. این دو فضاپیما با هم پرتاب خواهند شد و بعد از جدا شدن از حمل کننده فضاییشان در مدارهای مشابه اما جداگانه به دور ماه خواهند گردید تا ماموریت خود را با موفقیت به انجام برسانند.

1- ماه در قسمتی از منظومه شمسی تشکیل شده و به دام زمین افتاده است.

2- ماه مانند زمین و سایر سیارات از ابر گاز و غبار اولیه  تشکیل شده و از اول در کنار زمین قرار داشته است.

3- ماه قسمتی از زمین بوده است که از آن گسیخته شده است.

4- ماه بر اثر برخورد یک سیارک به نسبت عظیم از زمین جدا شده است.

هر نظریه موافقان و مخالفان بسیاری دارد که به طور قاطع هیچ کدام موفق به اثبات نظریه خود نشده اند اما در میان تمامی نظریه های عنوان شده نظریه 4 بیشتر مورد قبول دانشمندان واقع شده و طرفداران بسیاری دارد.

در نظریه چهارم گمان می شود که جرمی به اندازه مریخ با برخوردی مورب قسمتی از زمین را از آن جدا کرده است. البته در این نظریه این گونه فرض می شود که برخورد بعد از شکل گیری لایه های مختلف زمین صورت گرفته است. بنابراین اگر برخوردی صورت گرفته باشد قسمتی از پوسته و گوشته را از زمین جدا کرده است.

برای مثال ماهواره اسمارت-1 با استفاده از ابزار مخصوص خود که در اشعه ایکس فعالیت می کند موفق به کشف عناصری چون کلسیم و آلومنیوم و منگنز در محدوده خاصی از ماه شد. این اکتشاف توانست تا حد زیادی احتمال جدا شدن زمین و ماه را که از یک سیاره بوده اند قوت  ببخشد. اسمارت-1 علاوه بر آنکه پی به وجود چنین عناصری بر روی سطح ماه برد نقشه دقیقی را از عوارض آن که امکان وجود عناصر احتمالی دیگر را نیز دارد فراهم کرد.

تیم مهندسان و دانشمندان پروژه گریل امیدوارند با اطلاعاتی که این فضاپیما به آن ها می دهد بتوانند فصل جدیدی از ساختار ماه را مورد مطالعه قرار دهند و یک قدم دیگر به شناخت دنیای پیرامونشان نزدیک شوند.

اخذ:تبیان

منبع:

nasa /mission_pages/grail

به طور کلی درباره شکل گیری ماه 4 نظریه اصلی عنوان می شود