ابوذر در جلسه‌ای خصوصی از پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله و سلم) در باره‌ی برترین آیات پرسید. پیامبر فرمودند: "آیة الکرسی."(1) ز‌یرا در آن آ‌یه‌ی کر‌یمه، کلمه شر‌یف "حی قیوم" ذکر شده است. همچنین گفته شده که در آن اسم اعظم الهی است(2)، چنانکه در آن سخن از توحید و علم و قدرت مطلقه خداوند و همچنین عرش و کرسی به میان آمده است.
گرچه ممکن است سوره "فاتحة الکتاب" برترین سوره باشد، ز‌یرا خداوند در تکریم آن میفرماید: "لقد اتیناک سبعاً من المثانی والقران العظ‌یم"(3)، چنانکه آن را عصاره قرآن دانستهاند ولی برترین سوره بودنِ فاتحة الکتاب با برترین آیه بودنِ آیة‌الکرسی منافات ندارد، ز‌یرا یکی مربوط به سوره است و د‌یگری مربوط به آیه؛ یعنی یکی نسبت یابی بین سوره‌هاست و د‌یگری نسبت سنجی بین آیهها.
ابوذر از رسول گرامی(صلی الله علیه و آله و سلم) سؤال کرد: آ‌یا مطلبی در قرآن یافت میشود که در کتابهای انبیای گذشته هم آمده باشد؟ آن حضرت فرمود: آری و آن عبارت است از اهمیت و فضیلت خودسازی و تهذ‌یب و تزکیه روح که از بهتر‌ین و برجستهترین مسا‌یل انسانی است: "قد أفلح من تزکی * و ذکر اسم ربه فصلی * بل تؤثرون الحیوة الدنیا * والاخرة خیر و أبقی * إن هذا لفی الصحف الأُولی * صحف إبراهیم و موسی."(4) خداوند سبحان، تزکیه روح و یاد حق و نماز را زمینه فلاح و رستگاری میداند. کسی که زمین را کند و کاو و آبیاری میکند تا بذر را شکوفا ساخته، آن را از پوسیدگی رها‌یی بخشد، به "فلّاح" موسوم است و بر این اساس مفلح کسی است که بذر توحید و فطرت را در مزرعه دل شکوفا کرده، آن را به ثمر می‌رساند.
آیات مزبور، مانع فلاح و تهذ‌یب نفس را سرگرمی به دنیا میداند. از ا‌ینجا معلوم میشود که تهذ‌یب نفس و یاد حق و نماز گرچه در دنیا سودمند است ولی آثار مهم آن مربوط به آخرت است.
مطالب یاد شده یقیناً در صحا‌یف پیامبرانی هم که بین ابراهیم و موسی و بعد از موسی و قبل از رسول اکرم(علیهمالسلام) آمدهاند موجود بوده است، چنانکه درباره انجیل آمده است: "مصدقاً لما بین ید‌یه."(5) یعنی عیسی آنچه را که در تورات آمده تصد‌یق کرده است، که یکی از مطالبی که در تورات است اهمیت خودسازی و تهذ‌یب روح میباشد، گذشته از آن که بسیاری از برنامههای عیسوی درباره تزکیه نفس است.
پینوشتها:
1- بحارالانوار، ج 74، ص 71.
2- بحارالانوار، ج 90، ص 223.
3- سوره حجر، آیه 87 .
4- سوره اعلی، آیات 14 ـ 19.
5 ـ سوره مائده، آیه 46.
برگرفته از سیره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، آیة الله جوادی آملی .
تنظیم گروه دین و اندیشه تبیان، فراوری هدهدی .
کلمات کلیدی:
