آخرین سوره ای که بر پیامبر نازل شد چیست؟

آخرین آیه و سوره   در روایات منقول از اهل بیت علیهم السلام آمده است که آخرین سوره، سوره نصر است  .

در این سوره به ظاهر بشارت به پیروزى مطلق شریعت داده شده که پایه‏هاى آن‏استوار و مستحکم گشته است و گروه گروه مردم آن را پذیرفته‏اند: بسم الله الرحمان‏الرحیم، اذا جاء نصر الله و الفتح، و رایت الناس یدخلون فی دین الله افواجا، فسبح بحمد ربک ‏و استغفره انه کان توابا (12) .

با نزول این سوره، صحابه خرسند شدند. زیرا پیروزى مطلق‏اسلام بر کفر و تثبیت و استحکام پایه‏هاى دین را بشارت مى‏داد. ولى عباس عموى‏پیامبر از نزول این سوره سخت غمناک گردید و گریان شد. پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمود  : «اى عم چرا گریانى؟»گفت: «به گمانم از پایان کار تو خبر مى‏دهد». پیامبر صلى الله علیه و آله‏فرمود: «همان گونه است که گمان برده‏اى‏». پیامبر پس از آن دو سال بیش‏تر زیست ‏نکرد (13).

امام صادق علیه السلام فرمود:«آخرین سوره،اذا جاء نصر الله و الفتح است‏» (14) .

از این عباس‏ نیز روایت ‏شده که آخرین سوره، سوره نصر است (15) و نیز روایت ‏شده است: آخرین‏سوره، سوره برائت است که نخستین آیات آن سال نهم هجرت نازل شد و پیامبر صلى الله علیه و آله على علیه السلام را فرستاد تا آن را بر جمع مشرکین بخواند (16)

 در بسیارى از روایات آمده است: آخرین آیه که بر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نازل شد این آیه‏ بود: و اتقوا یوما ترجعون فیه الى الله ثم توفى کل نفس ما کسبت و هم لا یظلمون (17).

جبرئیل آن را نازل کرد و گفت: آن را در میانه آیه ربا و آیه دین(پس از آیه شماره 280)

از سوره بقره قرار دهد و پس از آن پیامبر بیش از 21 روز و بنا بر قولى 7 روز ادامه‏ حیات نداد (18).

احمد بن ابى یعقوب مشهور به ابن واضح یعقوبى(متوفاى سال‏هاى پس از292) در تاریخ خود چنین آورده است: «گفته‏اند که آخرین آیه نازل شده بر پیامبراکرم صلى الله علیه و آله این آیه بود: الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام ‏دینا (19) ،-سپس در ادامه مى‏گوید:- و همین گفتار نزد ما صحیح و استوار است و نزول‏آن در روز نصب مولى امیر المؤمنین على بن ابى طالب در غدیر خم بوده است‏» (20).

 آرى سوره نصر پیش از سوره برائت نازل شده است،زیرا سوره نصر در سال فتح ‏مکه(عام الفتح)که سال هشتم هجرت بود، نازل گردیده و سوره برائت پس از فتح، سال نهم هجرت نازل شده است. راه جمع میان این روایات بدین گونه است که ‏بگوییم: آخرین سوره کامل سوره نصر است و آخرین سوره به اعتبار آیات نخستین‏آن، سوره برائت است. اما آیه و اتقوا یوما ترجعون فیه الى الله ...» (21) طبق روایت‏ماوردى در منى به سال حجة الوداع نازل گردید (22) . بنابر این نمى‏تواند آخرین آیه ‏باشد، زیرا آیه‏«اکمال‏»پس از بازگشت پیامبر صلى الله علیه و آله از حجة الوداع در غدیر خم بین راه ‏نازل شده است. پس گفته ابن واضح یعقوبى، صحیح‏تر به نظر مى‏رسد، زیرا سوره‏برائت،پس از فتح مکه، در سال نهم هجرت و سوره مائده در سال دهم هجرت(سال حجة الوداع) نازل شده است. علاوه بر آن،سوره مائده مشتمل بر یک سرى ‏احکام است که پایان جنگ و استقرار اسلام را مى‏رساند. به ویژه آیه‏«اکمال‏»که ازپایان کار رسالت‏خبر مى‏دهد و با آخرین آیه در آخرین سوره تناسب دارد. پس‏آخرین سوره کامل، سوره نصر است که در عام الفتح نازل شد و آخرین آیه که پایان‏کار رسالت را خبر مى‏دهد، آیه‏«اکمال‏» است.گر چه ممکن است‏ به اعتبارآیات الاحکام، آخرین آیه: و اتقوا یوما ترجعون فیه الى الله (23) باشد که در سوره بقره ‏ضبط و ثبت ‏شده است.

اخذ: وبلاگ حق المبین